با گذشت چندین سال از اجرای شبکه حملونقل بیآرتی در شهر مشهد، این روزها خیابانهای مرکزی شهر بازهم به کانون بحث و چالشهای ترافیکی تبدیل شدهاند. بهعنوان نمونه، اینبار ساکنان و کسبه بولوار طبرسی خواهان ایجاد تغییراتی در بیآرتی این خیابان هستند؛ تغییراتی مشابه آنچه در بولوار سپهبد قرنی و آیتا... شیرازی مشهد رخ داد و با جمعآوری نردهها، یک لاین مسیر برای تردد اتوبوسها کم شد.
بیآرتی یا همان سامانه اتوبوس تندرو، با هدف افزایش سرعت اتوبوسهای درونشهری، کاهش زمان سفر و ایجاد انگیزه برای شهروندان به استفاده از حملونقل عمومی، مدتهاست که در شهرهای بزرگ ایران ازجمله مشهد اجرا شده است. طبق گفتههای علی سمیعی، مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری مشهد، سهم حملونقل عمومی در جابهجایی مسافر بیش از ۳۰درصد است، بنابراین باید بهتناسب در شبکه معابر تأمین شود.
ایجاد سامانه بیآرتی از اقدامات مهمی است که برای افزایش کارایی شبکه حملونقل عمومی به کار گرفته شده است. درحالیکه افزایش تعداد خودروهای شخصی سبب افزایش ترافیک، آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی در شهرها میشود، استفاده از حملونقل عمومی یک راهحل پایدار و ضروری است. بیآرتی با فراهمآوردن مسیرهای اختصاصی برای اتوبوسها، نهتنها سرعت سفرهای درونشهری را افزایش میدهد، بلکه میزان استفاده از خودروهای شخصی را نیز کم میکند.
خیابان قرنی یکی از محورهای اصلی و پرتردد مشهد است. ۲۰ آذر ۱۳۹۶ بود که نردههای بیآرتی این خیابان جمعآوری شد. بهگفته مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل، این اقدام برای تعریض محور و کسب رضایت کسبه و حفظ خط پارک حاشیهای انجام شد. در این خیابان، بهجای بیآرتی، خط فرار از صف اجرا شده است که از لحاظ شاخصهای پایهای حملونقل بهویژه زمان سفر، بهبود کمتری نسبت به بیآرتی ایجاد میکند.
این اقدام شهرداری مشهد در خیابان قرنی سبب شد که شهروندان و کسبه خیابان طبرسی نیز خواهان اجرای این طرح در بولوار طبرسی باشند. آنها معتقدند مسیر دوطرفه بیآرتی در خیابان طبرسی سبب محدودیتهای بسیاری در حرکت وسایل نقلیه و کاهش فضای پارک حاشیهای شده است.
یکی از کسبه خیابان طبرسی میگوید: ما نمیفهمیم چرا خیابان قرنی که وسیعتر است، نردههای بیآرتیاش جمعآوری شده، ولی در خیابان طبرسی که محدودتر است، این نردهها همچنان باقی ماندهاند؟! آیا نمیشود اینجا نیز مانند خیابان قرنی، مسیر بیآرتی یک لاین شود و بهجای نردهها از بلوکه استفاده کنند تا شهروندان بهراحتی از عرض خیابان عبور کنند؟
شهروندی نیز به دردسرهای عبور از بولوار طبرسی اشاره میکند. او میگوید بهدلیل وجود نردههای بیآرتی، عبور از عرض خیابان خیلی سخت شده است و باید تا چهارراهها برویم تا بتوانیم از عرض خیابان عبور کنیم.
کسبه بیش از دیگر شهروندان از وجود نردهها انتقاد داشتند. بهگفته آنان این نردهها امکان عبور مردم از عرض خیابان را سخت کردهاند و به همین دلیل برخی از شهروندان که قصد خرید دارند، باتوجهبه وجود نردهها قید عبور از عرض خیابان را میزنند.
یکی از شهروندان نیز در پیامکی برای تحریریه صدای مردم نوشته است: با وجود پارک حاشیهای خودروها در خیابان طبرسی، فقط یک لاین برای رفتوآمد هست که ترافیک زیادی ایجاد میکند. چرا شهرداری خط بیآرتی این خیابان را یک لاین نمیکند تا فضای بیشتری برای تردد خودروها ایجاد شود؟
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری مشهد، در پاسخ به این انتقادها گفت: ایجاد خطوط ایزوله اتوبوس (بیآرتی) برای افزایش سهم حملونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی ضروری است.
علی سمیعی افزود: یکی از گزینههای مهم ایجاد شبکه حملونقل پایدار، استفاده از حملونقل عمومی و همگانی است؛ بنابراین در شهر مشهد مطالعات جامعی برای ایجاد خطوط بیآرتی انجام شد که منتج به ایجاد چهار خط بیآرتی در شهر مشهد شد.
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری مشهد افزود: این کار نهتنها به کاهش ترافیک کمک میکند، بلکه سبب کاهش آلودگی هوا نیز میشود. در محور بولوار شهید قرنی بهدلیل تعریض کامل محور و برای کسب رضایت کسبه و حفظ خط پارک حاشیهای، خط فرار از صف بهجای بیآرتی اجرا شد. این درحالی است که ترجیح ما اجرای خطوط کاملا ایزوله بیآرتی است، اما در شرایط محدود، خطوط فرار از صف جایگزین میشود.
ایجاد خطوط بیآرتی تأثیرات مثبت بسیاری داشته است. این سیستم باعث افزایش سرعت حرکت اتوبوسها و کاهش زمان انتظار مسافران شده است. همچنین با کاهش ترافیک و افزایش استفاده از حملونقل عمومی، میزان آلودگی هوا نیز کم شده است. این موارد نهتنها به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک کرده، بلکه در بلندمدت سبب کاهش هزینههای مربوط به سلامت و انرژی شده است.
بااینحال، ایجاد خطوط بیآرتی بدون مشکلات و چالش نبوده است. یکی از بزرگترین مشکلات این نوع حملونقل، محدودیت فضا در خیابانهای پرتردد و پرجمعیت است. این موضوع بهویژه در خیابانهایی که فضای کافی برای ایجاد خطوط ایزوله بیآرتی ندارند، سبب بروز نارضایتیهایی شده است.
در خیابان طبرسی که یکی از محورهای اصلی و پرتردد مشهد است، اجرای خطوط بیآرتی با مقاومت برخی شهروندان و کسبه روبهرو شد. آنها معتقدند که نردههای بیآرتی سبب محدودیت در حرکت وسایل نقلیه و کاهش فضای پارک شده است. این موضوع بهویژه برای کسبهای که به فضای پارک خودرو برای مشتریانشان نیاز دارند، مشکلاتی را بهوجود آورده است.