رفیق خوب نعمته | روایت‌های دینی درباره دوست خوب و بد چه می‌گوید؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ دوستی نعمتی از نعمت‌های بزرگ الهی است. دوست خوب نه‌تنها مأمن و پناهگاه انسان و آرامش‌بخش دل و جان اوست، بلکه مایه خیر و سعات اخروی انسان نیز می‌تواند باشد. در آشفته‌بازار دنیا کسی که از نعمت دوست نیک محروم باشد، حس غربت و تنهایی می‌کند. امام‌علی (ع) با تمام بزرگی خود می‌فرمایند: «فقدان دوستان، یک نوع غربت و تنهایی است».

یعنی حتی برای ایشان با آن درجه از عرفان، لزوم یار و رفیق همراه ضروری بوده است کما اینکه ایشان بهترین یار و رفیق پیامبر اکرم (ص) بوده‌اند. از بهترین خوشی‌های زندگی، معاشرت و گفت‌و‌گو‌های دوستانه است که مفرح ذات است و ممد حیات. 

از حضرت موسی‌بن‌جعفر (ع) پرسیدند: بهترین وسیله آسایش در دنیا چیست؟ فرمودند: «منزل وسیع و دوستان زیاد». اگر انسان نتواند دوستی داشته باشد، نشانه ضعف اوست. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «عاجزترین مردم کسی است که از به‌دست آوردن دوست، ناتوان باشد». در ادامه به مرور ویژگی‌های دوست خوب و رفیق ناباب براساس بیان ائمه‌اطهار (ع) می‌پردازیم.

دوستی با این صفات را دودستی بچسب

انسان موجودی اجتماعی است و یک زندگی اجتماعی ایده‌آل، با روابطی محقق می‌شود که در آن انسان‌ها با یکدیگر روابطی دوستانه و صمیمانه داشته باشند. محبت رشته‌ای است که دو سر دارد؛ هرگاه در وجودمان دربرابر کسی احساس محبت و دوستی کردیم، احتمالا او نیز به ما همین حس را دارد. 

البته این امر نیازمند شناخت خود و عواطف و وجدانمان است تا اشاره‌های غریزی را از انگیزه‌های درست عاطفی بشناسیم. در حدیث آمده است: «محبت قلبی برادرت را نسبت به خود، از محبت قلبی خود نسبت به او بشناس»، اما در مورد ویژگی‌های دوست راستین، امام جعفر صادق (ع) فرمودند: «کسی که تمام شرایط را داشته باشد، رفیق کامل است والا به همان اندازه درجه دوستی او کم می‌شود و اگر هیچ یک از آنها را نداشته باشد، نام دوست نمی‌توان بر او گذاشت»؛ و آن فرد این ویژگی‌ها را دارد:

• خوبی تو را خوبی خودش بداند و بدی تو را بدی خود (آبروی تو را آبروی خود بداند).
• ظاهر و باطنش یکسان باشد (آنچه نسبت به تو ابراز می‌دارد، در دل نیز همان باشد).
• اگر در وضع مالی او بهبودی حاصل شد و به ثروتی دست یافت یا به مقامی رسید، با تو تغییر روش ندهد.
• تو را در روز گرفتاری و بدبختی به دست فراموشی نسپارد و تنهایت نگذارد.
• به‌اندازه توانایی و قدرتش از مساعدت و همراهی با تو مضایقه نکند.

در ادامه حتما بخوانید چند راهکار برای مطالعه و انس با قرآن کریم | کتابی که زندگی را روشن می‌کند

این صفات را اگر دیدی، فرار کن

دوستان ما بر روی خلق‌وخو، تصمیم‌ها و نحوه و سبک زندگی ما اثرگذار هستند و این امری انکارناپذیر است. اگر انسان دوستی نیک‌صفت و خوش‌اخلاق داشته باشد، از خوبی‌های او پیروی خواهد کرد و اگر رفیق بد نصیبش شود، از بدی‌های او سرمشق خواهد گرفت. پیامبر اعظم (ص) می‌فرمایند: «انسان به راه و روش دوست و هم‌نشین، خو می‌گیرد». 

دوست می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد؛ چه از جنبه مثبت و چه از منظر منفی. ایشان همچنین فرمودند: «آدمی بر آیین دوست و هم‌نشینان و نزدیکان خود است» و «دوست بد پاره‌ای از آتش است». امام‌سجاد (ع) نیز در مورد ویژگی‌های دوست بد فرمودند: فرزندم! با پنج شخص هم‌نشینی و رفاقت مکن که آن پنج شخص عبارت هستند از:

دروغگو

زیرا او همه‌چیز را برخلاف واقع نشان می‌دهد؛ دور را نزدیک و نزدیک را به تو دور می‌نمایاند.

گناهکار و لاابالی

گناهکار و لاابالی؛ زیرا او تو را به بهای یک لقمه یا کمتر از آن می‌فروشد.

بخیل

زیرا او از کمک مالی به تو آن‌گاه که بسیار به آن نیازمندی، مضایقه می‌کند.

احمق (کم‌عقل)

زیرا او می‌خواهد به تو سود برساند، ولی به زیان تو می‌انجامد.

ترک صله رحم

زیرا او در سه جای قرآن، لعن و نفرین شده است.

حتی کسانی که دارای اراده قوی هم باشند، به نص روایت، ناخودآگاه از رفیق بد تأثیر می‌پذیرند، چه رسد به کودکان و نوجوانان که به طریق اولی باید آنها را از مصاحبت با افراد منحرف و فاسد منع کرد.

منابع: / مجلسی، محمدتقی؛ بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۱۷۷.
/ نهج‌البلاغه، مترجم فیض‌الاسلام، تهران، انتشارات فقیه، ۱۳۷۹ش، حکمت۱۱، ص۱۰۹۳
/ مجلسی، محمدتقی؛ بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰ق، ج۷۱، ص۱۷۷
/ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۶/ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۵ / وسائل‌الشیعه، ج ۱۲، ص ۱۴۶
/ مجلسی، محمدتقی؛ بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰ق، ج۴۶، ص۲۹۱.