نگاهی به مفهوم ظهور و آخرالزمان در قرآن

محمدجواد علیپور | شهرآرانیوز، در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که مفسران و اندیشمندان اسلامی با استناد به روایات و احادیث، آن‌ها را مرتبط با این مفاهیم دانسته‌اند. در این مجال به برخی از این آیات و تفاسیر آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ظهور منجی در قرآن

به موضوع ظهور مصلح جهانی در آیاتی مانند آیه۵۵ سوره نور اشاره است: «وَعَدَا...الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا»: خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کار‌های شایسته انجام داده‌اند، وعده داده است که حتما آنان را در زمین جانشین کند، همان‌گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند، جانشین کرد و [وعده داد]دینشان را که برایشان پسندیده است، استوار سازد و بیمشان را به امنیت تبدیل کند تا تنها مرا بپرستند و چیزی را شریک من نگیرند». این آیه به حکومت صالحان در پایان تاریخ اشاره دارد که در روایات شیعه و سنی به ظهور امام مهدی(عج) تفسیر شده است.

همچنین در سوره قصص آیه۵ می‌خوانیم: «وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»: و می‌خواهیم بر مستضعفان زمین، منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم». این آیه نیز به پیروزی نهایی حق‌طلبان و مستضعفان در آخرالزمان اشاره می‌کند که در روایات به ظهور حضرت مهدی(عج) تفسیر شده است.

در ادامه حتما بخوانید آیا انتظار منجی، ریشه در دین دارد یا در سرشت بشر است؟

امام زمان (عج) در قرآن

در قرآن نام امام زمان(عج) به‌صراحت نیامده، اما آیاتی به ائمه و هدایت الهی اشاره دارد که در روایات به ایشان تفسیر شده است. از جمله در سوره توبه آیه۳۳ و سوره صف آیه۹ آمده است: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»: اوست که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها پیروز گرداند؛ هرچند مشرکان کراهت داشته باشند». این آیه به پیروزی نهایی دین اسلام اشاره می‌کند که در روایات با دوران ظهور امام زمان(عج)، مرتبط دانسته شده است.

همچنین در سوره بقره، آیه۳ می‌خوانیم: «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ: کسانی که به غیب ایمان می‌آورند». برخی مفسران، ایمان به غیب را شامل اعتقاد به وجود امام‌غایب(عج) دانسته‌اند. با توجه به تفسیر‌های روایی و استناد به احادیث معتبر، آیات متعددی به این مفاهیم اشاره دارند. وعده الهی درباره حکومت صالحان، پیروزی نهایی حق بر باطل و تحقق عدالت جهانی، همگی از نشانه‌هایی هستند که در روایات به ظهور امام مهدی(عج) و وقایع آخرالزمان مرتبط شده‌اند، بنابراین قرآن به‌صورت کلی به این موضوعات پرداخته است و تفسیر دقیق‌تر آن با کمک روایات معصومین(ع) تکمیل می‌شود.