دکتر احمد مهدوی دامغانی: آیت ا... سیدجلال الدین آشتیانی درباره فلسفه دانی میرزا مهدی اصفهانی اشتباه کرده است
احمد مهدوی دامغانی از سال ۱۳۶۶ مقیم آمریکا و در دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسیلوانیا مشغول به فعالیت آموزشی بوده است. متن زیر روایت دامغانی از میرزا مهدی اصفهانی است.
احمد مهدوی دامغانی | شهرآرانیوز - فرزند مرحوم آیت ا... محمدکاظم مهدوی دامغانی، سال ۱۳۰۵ هجری شمسی در مشهد به دنیا آمد. او تحصیلات مقدماتی را در مشهد گذراند و از محضر علمای برجسته آن زمان همچون آیت ا... میرزا مهدی غروی اصفهانی، آیت ا... حاج شیخ محمدرضا خدائی دامغانی، شیخ محمدتقی نیشابوری و مجتبی قزوینی بهره‌مند شد. وی هم زمان با پایان دوره سطح علوم حوزوی به دانشگاه تهران راه یافت و در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی با کسب رتبه اول از رشته کارشناسی ادبیات فارسی دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. پس از گذراندن دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، به عنوان استاد دانشگاه تهران به تدریس در دانشکده‌های ادبیات و الهیات دانشگاه تهران پرداخت. احمد مهدوی دامغانی از سال ۱۳۶۶ مقیم آمریکا و در دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسیلوانیا مشغول به فعالیت آموزشی بوده است. متن زیر روایت دامغانی از میرزا مهدی اصفهانی است.
من از کودکی و نوجوانی، در حدود هشت سالگی، مرحوم آیت ا... میرزا مهدی اصفهانی را می‌دیدم، چون مرحوم آیت ا... میرزا مهدی اصفهانی در مدرسه علمیه پریزاد مشهد که در نزدیک حرم مطهر امام رضا (ع) بود، بعد از نماز مغرب و عشا تدریس خارج اصول می‌داد. من ملازم پدر بودم و در جوار محلی که میرزا تدریس می‌کرد تکالیف مدرسه دبستان و دبیرستان خود را انجام می‌دادم و پدرم نیز در درس خارج اصول ایشان شرکت می‌کرد. از حدود سال ۱۳۱۳ ه. ش. تا سال ۱۳۲۰ ه. ش. این وضعیت ادامه داشت؛ بنابراین من به برکت پدر و شرکت ایشان در درس خارج میرزا، سالیان بسیار مرحوم میرزا را زیارت می‌کردم.
مرحوم میرزا از همان سالهای ۱۳۱۳ ه. ش. تا آخرین باری که چشمم در رمضان سال ۱۳۶۵ ه. ق. معادل ۱۳۲۵ ه. ش. به دیدار ایشان روشن شد، تقریبا به یک صورت و هیئت باقی مانده بود و تغییر محسوسی در شمایل ایشان حاصل نشده بود. خاصه آنکه، چون حضرتش دائما خضاب استعمال می‌فرمود، محاسن شریفش همواره سیاه می‌نمود. قد ایشان متوسط و میانه بالا بود. رنگ صورتش سفید و چشمانش درشت و نافذ و بسیار خوش حالت بود و گاه اثر سرمه در آن مشاهده می‌شد. بینی شان معتدل و بلکه کوچک و لبانش باریک بود و در مجموع چهرهای بسیار زیبا و جذاب داشت که در آن سلطنت علمی و مهابت روحانی و عزت قدسی ایشان متجلی بود و به اصطلاح فرنگی که این ایام در ایران هم رایج شده است، از صورت و سیمای ایشان کاریزمای نافذ و قاهری ساطع بود.
لباس ایشان در تابستان قبای ساده با عبا‌های نازک معمولی نجفی و در زمستان قبایی برکی یا از پارچه پشمی و عبایی از عبا‌های مشکی پشمی مازندرانی و گیلانی بود و من حالا هرچه در خاطرم مرور می‌کنم، هیچ وقت ایشان را با عبا‌های پشمی معروف به نائینی مشاهده نمی‌کنم. هم اکنون صورت شریف نازنینی از ایشان در خاطرم نقش بسته است که «هرگزم نقش تو از لوح دل و جان نرود» وصفی از آن است. ایشان را با همان عبای سیاه مازندرانی که کمی هم براق می‌نمود مدنظر دارم. حضرت میرزا در سالهای ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۵ ه. ق. گاه صبح‌های جمعه به اصطلاح جلوس می‌فرمود و از کسانی که خدمتشان می‌رسیدند با آب انجیر پذیرایی می‌شد و این پذیرایی با آب انجیر برای همه کسانی که آن روز به زیارتشان میآمدند یکسان بود. مرحوم میرزا از سال ۱۳۴۰ ه. ق. تا سال ۱۳۶۵ ه. ق. در حوزه مشهد تدریس خارج اصول داشت.
ایشان از شاگردان برجسته میرزای نائینی بود و احاطه کامل به نظرات ایشان داشت. قبل از اینکه مرحوم میرزا در مشهد درس خارج اصول شروع کند و فضلا در این درس شرکت کنند، سال‌ها در درس خارج فقه و اصول آیات عظام حاج آقا حسین قمی و میرزا محمد آقازاده خراسانی شرکت کرده بود و به مبانی شیخ انصاری و آخوند خراسانی آشنا بود، ولی نظرات اصولی میرزای نائینی برایش تازه بود که با خود به مشهد آورد. فضلا هم برای آشنایی با مبانی میرزای نائینی و هم برای آشنایی بیشتر با ظرافتکاریهای نظرات شیخ انصاری و آخوند خراسانی، سال‌ها در درس خارج اصول میرزا شرکت می‌کردند.
غیر از فضلای جوان، آنهایی که سال‌ها درس خارج اصول مرحوم آیت ا... حاج آقا حسین قمی و آیت ا... میرزا محمد آقازاده خراسانی شرکت کرده بودند و خود از اساتید و مدرسان متون مهم اصول فقه مثل قوانین و کفایه و رسایل بودند، در درس خارج اصول میرزا شرکت می‌کردند، و این خود حکایت از تبحر میرزا در علم اصول دارد. برخی از اساتید و مدرسین سطوح عالیه فقه و اصول که خود مجتهد مسلم بودند نیز در این درس شرکت می‌کردند که این عظمت علمی و تبحر میرزا را در اصول و فقه نشان می‌دهد. به عنوان نمونه، برخی از این مجتهدین مسلم را که در درس خارج اصول میرزا در مدرسه پریزاد شرکت می‌کردند، بیان می‌کنم: بزرگانی مانند حضرات آیات حاج شیخ هاشم قزوینی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ غلامحسین محامی بادکوبهای، حاج میرزا علی اکبر نوقانی، حاج شیخ محمود حلبی، حاج شیخ سیف ا... ایسی، حاج آقا حسین موسوی شاهرودی، حاج شیخ کاظم شاهکویی نجفی، حاج شیخ محمد غروی قوچانی، شیخ محمد حسن بروجردی و شیخ محسن نخجوانی.
از جمله این اساتید و مجتهدین مسلم، پدرم آیت ا... حاج شیخ کاظم مهدوی دامغانی رحمةا... علیه بودند. من یادم میآید که همان حدود سال ۱۳۱۳ ه. ش. بود تا سال ۱۳۲۰ ه. ش؛ که پدرم درس خارج میرزا شرکت می‌کرد. ممکن است که قبل از سال ۱۳۱۳ ه. ش. نیز شرکت می‌نمودند که من به یاد ندارم. پدرم سال‌ها در حالی که مجتهد مسلم بود در درس خارج میرزا شرکت می‌کرد. ایشان از آیات عظام میرزای نائینی، آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیا عراقی در حدود سال ۱۳۱۲ ه. ش. اجازه اجتهاد دریافت کرده بودند. هم چنین اجازات تدریس فقه و اصول.
از اینکه مجتهد برجسته‌ای مانند پدرم و امثال ایشان سال‌ها در درس خارج میرزا شرکت می‌کردند، به خصوص آنکه قبل از ایشان درس خارج بزرگانی، چون حاج آقا حسین قمی و میرزا محمد آقازاده خراسانی را نیز دیده بودند، شدت اعتقاد ایشان به علمیت و اجتهاد و فقاهت مرحوم میرزا روشن می‌شود. پدرم همان عشقی که به مرحوم آقازاده داشت که سال‌ها از محضر ایشان استفاده کرد و از شاگردان برجسته و مورد عنایت خاص ایشان بود، در واقع بعد از شرکت در درس مرحوم میرزا نائینی، به مرحوم میرزا اصفهانی عنایت خاصی داشت و عاشق میرزا بود. در اجازهای که مرحوم میرزا برای پدرم نوشته بود، ایشان را از اجله فق‌ها و اصولیون ذکر کرد که آن اجازه موجود است. مرحوم میرزا مهدی اصفهانی در مشهد علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، معارف نیز درس می‌داد و در این درس فلسفه و عرفان را نقد می‌کرد.
مرحوم میرزا نه تنها در فقه و اصول مجتهد و صاحب نظر و در اوج فقاهت بود بلکه در فلسفه و عرفان نیز تسلط و تبحر خاصی داشت و با آن تبحر و تسلط خاصی که داشت، نقد مبانی فلسفی و عرفانی می‌کرد. شنیده ام برخی فلسفهدانی و اطلاع ایشان از عرفان را انکار کرده اند که این درست نیست. فضلای حوزه مشهد که درس ایشان شرکت می‌کردند، فلسفه خوانده بودند، از جمله پدرم. پدرم سال‌ها با جدیت در درس فلسفه آقابزرگ حکیم شرکت می‌کرد و آن قدر جدی بود و پشتکار داشت که یکی از اساتید ایشان حاج آقا حسین قمی یا مرحوم آقا میرزا محمد آقازاده به ایشان تشر زد و ایشان را از ادامه تحصیل فلسفه منع نمود و گفته بود: چه خبر است؟ کفایت است. پدرم نیز به خاطر منع استاد خود، دیگر ادامه نداد. منظور این طور جدی و پیگیر درس فلسفه بود. پدرم و امثال ایشان از شاگردان آقابزرگ حکیم با شرکت در درس میرزا از این مبانی برگشتند.
پدرم در درس معارف میرزا شرکت می‌کرد و به آن اعتقاد داشت. مرحوم میرزا نه تنها در اصول صاحب نظر، بلکه تا حدودی مبتکر هم بود و در فلسفه و عرفان نیز احاطه کامل داشت. این از اشتباهات بزرگ آقای آشتیانی است. مرحوم میرزا و شاگردان برجسته ایشان فلسفه خوانده بودند و به این مبانی آگاه بودند. من تعجب می‌کنم از آقای آشتیانی. مرحوم میرزا در چند سال آخر عمر خود در مدرسه علمیه نواب تدریس معارف اسلامی داشت که من حدود ۲ سال از سال ۱۳۲۲ ه. ش. تا ۱۳۲۴ ه. ش. در این درس شرکت می‌کردم. من به اندازه خودم و اساتید و بزرگان نیز هرکس در حد ظرفیت خود بهره علمی می‌گرفت. طلاب و فضلا و اساتید حوزه در درس معارف میرزا شرکت می‌کردند. مرحوم میرزا را تا کسی ندیده باشد نمی‌تواند درست و کامل ایشان را بشناسد. جامعیت عجیبی داشت در علم و معنویت و تقوا.
اینطور نیست که کسی به صرف اینکه مجتهد و فقیه است یا فیلسوف و عارف و ... یا ریاضت کشیده، بتواند میرزا را کما هو حقه بشناسد. ایشان ابعاد مختلفی داشت و از هر جهت صاحب کمال بود. ایشان انسانی فرشته خوی، عالم راشد ملکوتی سیرت، فقیه اصولی فانی در محبت حضرت ختمی مرتبت صلی ا... علیه و آله و عترت طاهره علیهمالسلام و عاشق صادق خاتم الأوصیا صلوات ا... علیه و عجل ا... فرجه و صاحب نفس قدسی بود. ایشان مردی بود به تمام معنا بزرگ، رضوان ا... تعالی علیه.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
