خانه‌های بی پلاک

لیلی رحمانی - قرار است برای پیگیری گله تعدادی از اهالی یکی از مناطق کم برخوردار شهر راهی شویم. پس از طی مسافتی به مقصدمان می رسیم. کوچه های فرعی و تو در توی شهید ظفری، در انتهای حُر 90 (انتهای شهرک شهید رجایی) مسیر ما برای تهیه این گزارش است. خدا را شکر که نباید دنبال آدرس مشخصی بگردیم، چون اینجا از پلاک خبری نیست و ما هم مجبوریم همانند دیگر ساکنان اینجا آدرس های جور واجور بدهیم: «به کوچه هفتم که رسیدی، بپیچ به راست، خانه پنجم، درِ آبی و رنگ ورو رفته»، «از اینجا 6 کوچه را رد می کنی، بین کوچه ها 2 بن بست هست، بدون بن بست ها می شود کوچه هشتم، حواست باشد داخل کوچه که شدی، در پنجم. فقط یادت باشد هر 3‌در مال یک خانه است، هر کدام را که بزنی درست است.» قصه مشکلات اهالی این محل نداشتن پلاک خانه هاست، قصه ای که شاید برای خیلی از محلات دیگر اصلا وجود نداشته باشد اما مشکل درجه یک اهالی این محل شده است؛ از مشکلات آدرس پستی گرفته تا حضور آتش نشانی و اورژانس برای یافتن خانه های بی پلاک... .خانم علیزاده، شهروندی است که به دنبال آدرس یکی از آشنایان می گردد. او که هم زمان با رسیدن ما، آدرس را یافته و معلوم است از وضعیت موجود به شدت شاکی است، می‌گوید: بدون پلاک که نمی شود! الان چند دقیقه ای است که مشغول چرخیدن داخل این فرعی ها هستم تا نشانه هایی را که به من داده اند پیدا کنم آخر سر هم اگر خودشان در را باز نمی کردند بعید بود بتوانم این خانه را بین این همه خانه پیدا کنم.

راهنمایی مهمان ها از «سرِ کوچه»
کاظم جعفری که از اهالی یکی از همین فرعی ها و در حال عبور از نزدیک ماست، با شنیدن صحبت های ما توقف می کند و می گوید: الان چند سالی می شود که این فرعی ها پلاک ندارد، این خانم هم راست می گوید. ما خودمان هم هر بار که مهمان جدیدی داریم باید تا سرکوچه اصلی برویم و منتظر آمدنشان بشویم، چون مطمئن هستیم پیدا کردن خانه ما ته این فرعی تو در تو و بدون پلاک کار مشکلی است.

پول دادیم، پلاک نزدند!
کمی پایین تر می رویم. کار از یک فرعی و 2 فرعی گذشته است و گویا تعداد خانه هایی که از داشتن پلاک محروم اند کم نیست. معین خانی، یکی دیگر از ساکنان محل، می گوید: چند سال قبل برای پلاک گذاری آمدند، هر کداممان هم مبلغی پرداخت کردیم اما متأسفانه هنوز هم این کوچه ها پلاک گذاری نشده است.
او به تکه مقوایی که روی دیوار نصب شده است اشاره می کند و می گوید: هر کدام از همسایه ها با سلیقه خودش و با نصب یک تکه کاغذ یا نوشتن عددی بر روی دیوار، مثلا برای خانه هایشان پلاک درست کرده اند، آن هم پلاک هایی که در آن ها از نظم و دوام هیچ خبری نیست. فرعی بعدی و بعدی و بعدی هم همین حکایت را دارد. براهوئی که از قدیمی تر های محل است در این مورد می گوید: چند سال قبل بود که هر خانواده 1500 تومان برای پلاک گذاری اینجا به شخصی پرداخت کردیم که بعدها هم دیگر او را ندیدیم. نمی دانیم از طرف شهرداری بود یا از پیش خودش فقط از ما پول گرفته بود. چند شماره برای برخی از خانه ها تعیین و برچسبی هم نصب کردند که در بسیاری از کوچه ها دیگر اثری از آن نیست. او ما را به سمت یکی از خانه ها می برد و می گوید: ببینید این یکی از همان خانه هاست که گفتم، از همان ایام فقط این برچسب کم رنگ مانده است. او ادامه می دهد: پلاک نداشتن باعث آشفتگی می شود اما متأسفانه شهرداری تنها به خیابان اصلی می رسد و این کوچه ها بی نصیب مانده اند.

پلاکی در میان بی پلاک ها
چند خانه آن طرف تر متوجه یک پلاک می شویم که مشخص نیست چطور سر از این محل درآورده است. مالک خانه که پیرزنی است در پاسخ به سؤال ما در مورد پلاک خانه اش با تعجب می گوید: مگر پلاک ما چه فرقی دارد؟ همه پلاک دارند دیگر!
وقتی یکی از همسایه ها از بی پلاکی همه خانه های اطراف خانه پیرزن صحبت می کند، پیرزن مدعی می شود: همه این خانه ها پلاک داشته اند و من نمی دانم چه اتفاقی افتاده است! شاید خود مالکان آن را کنده و دور انداخته اند! در میان گپ و گفت ما، بچه های قد و نیم قد محل، دورمان جمع می شوند و می خواهند به کوچه های بی پلاک آن ها هم سر بزنیم. کمی پایین تر یکی از جوان های محل می گوید: فقط ما نیستیم که پلاک نداریم، اگر حوصله دارید با هم به محله های اطراف برویم و مشکل بی پلاکی آن ها را هم ببینید.
او در حالی که می خندد، ادامه می دهد: پلاک نداریم دیگر. هر کس هم که آدرسمان را بخواهد مثل روستاها آدرس می دهیم و می گوییم همان در آبی رنگ، یا مثلا از سرکوچه 4 خانه پایین تر! آن وقت همه چیز مثل معما می شود.

فراوانی «بی پلاک ها» در حاشیه شهر
اهمیت مسئله پلاک گذاری و موضوع خیابان شهید ظفری، ما را به سمت بررسی وضعیت پلاک های سطح شهر می کشاند، بنابراین موضوع را با دبیر کمیته نام گذاری معابر شهرداری مشهد در میان می گذاریم.
ناهید فربدنیا در این باره بیان می کند: در گذشته مرکزی به عنوان مرکز تابلونویسی و پلاک کوبی وجود داشت که شهروندان می توانستند در زمان اخذ مجوزهای ملک از شهرداری، از این مرکز پلاک دریافت کنند. این پلاک گذاری نیز براساس قوانین مشخصی انجام می شد.
او ادامه می دهد: در زمان شورای سوم وظیفه توزیع پلاک ها به اداره پست واگذار شد و دستورالعملی نیز در این باره تنظیم و قرار شد که به پلاک ها کدپستی و کد نوسازی نیز اضافه شود. فربدنیا می گوید: تفاهم نامه ای نیز بر این اساس منعقد شد که طی آن قرار شد اطلاعات همه بلوک ها توسط اداره پست جمع آوری و تدوین شود. طبق این تفاهم نامه تمام معابر معرفی شده است، ضمن اینکه نقشه ها نیز در اختیار اداره پست قرار گرفته و پلاک ها نیز تأیید شده است. او خاطرنشان می کند: این طرح به مرحله نهایی و ساماندهی پلاک ها نرسید و در نهایت در شورای پنجم برای رفع سردرگمی مردم، پلاک گذاری دوباره به شهرداری واگذار شد و اکنون کمتر از یک ماه است که اداره نام گذاری و پلاک گذاری شکل گرفته است. در حال حاضر نیز اطلاعات جمع آوری شده در مرحله انتقال از اداره پست به شهرداری است. فربدنیا با اشاره به اینکه مسئله نبود پلاک در مناطق حاشیه ای بیشتر وجود دارد، بیان می کند: طراحی پلاک های جدید در حال انجام است و قرار است در طراحی جدید پلاک مورد نظر علاوه بر خوانا بودن، اطلاعاتی چون کد نوسازی و کد پستی نیز داشته باشد. او تأکید می کند: اگر این طرح تصویب شود پلاک های کل شهر یکپارچه خواهد شد. این در حالی است که این طرح هنوز در مرحله تصمیم گیری قرار دارد و هزینه هایی را نیز در پی خواهد داشت، زیرا این پروژه طرحی با ابعاد متعدد مطالعاتی است.

آغاز ساماندهی، احتمالا از انتهای سال
فربدنیا همچنین اظهار می کند: امیدواریم تمام این اقدامات در نهایت تا پایان سال انجام شود. پیش از این زمان برای رفع مشکلات و تکریم ارباب رجوع و جلوگیری از سردرگمی، از شهرداری های مناطق می خواهیم تمامی اطلاعات مربوط به خیابان هایی همچون شهید ظفری را برای پلاک گذاری به این واحد ارسال کنند.