ملاک برتری در بیان امام جواد‌(ع)

ملاک‌ها و معیار‌های برتری نزد خدا چیست؟ اهل بیت علیهم السلام تمام ملاک‌ها و معیار‌های برتری و امتیازات را دارا بوده اند و همگان را نیز به سوی آن دعوت کرده اند. امام جواد علیه السلام در بیان ملاک افضلیت فرموده اند: ما اجتمع رجلان الّا کان افضلُها عندا... آداب‌ها (ارشادالقلوب الی الصواب دیلمی، ج ۱، ص ۱۶۰، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۴، ص ۸۸۴) هرگز دو انسان با هم دیدار و اجتماع نمی‌کنند، مگر آنکه برترین آن دو در نزد خدا باادب‌ترین آن‌هاست.

امام نهم علیه السلام در این حدیث، «ادب» را معیار «افضلیت» در پیشگاه خدا اعلام کرده اند. ادب، آراستگی به صفات زیبای اخلاقی و تربیت صحیح و تهذیب نفس و نیکوکاری و باشخصیت بودن و فرهیختگی و بافرهنگ بودن و رعایت احترام و حقوق دیگران و بامعرفت بودن و گفتار و رفتار زیبا و مطلوب است. بهترین فرد، در هر گروه و جمعیت باادب‌ترین آن هاست. ادب سرمایه‌ای گران بها و ارزشمندترین میراث پدران و مادران برای فرزندان است. اعتبار و برتری و فضیلت اشخاص به درجه ادب و میزان برخورداری آنان از این صفت بستگی دارد.

امام جواد علیه السلام در این حدیث، «عندا...» را ذکر کرده اند. در پیشگاه خدا افضل درمیان هر دو انسان، آن کسی است که ادب بیشتری دارد. گاهی دو نفر با یکدیگر ملاقات می‌کنند یا به دیدار هم می‌روند، براساس این حدیث در نزد خدا از این دو نفر، آن کسی فضیلت بیشتری دارد که ادب بیشتری دارد. «آداب ها» در این حدیث، صیغه افعل تفضیل است و به معنای باادب‌ترین و ادب بیشتر است.

کوچک‌ترین اجتماع و دیدار، بودن دو نفر باهم است. در خانواده و گروه‌ها و جمعیت‌های بزرگ نیز ملاک امتیاز الهی، ادب است. اهل ادب دارای ارزش و فضیلت بزرگ در نزد خدا هستند و هرچه آراستگی به ادب زیادتر باشد، اعتبار و امتیاز و برتری نیز افزایش می‌یابد، بنابراین اهل ادب به مقدار و اندازه و سطح ادبشان در پیشگاه خداوند بزرگ، فضیلت و اعتبار دارند.