انتخاب تلخ و دشوار تصمیم عاقلانه و ناچار!

بی‌شک موقعیت فعلی دشوارترین و حساس‌ترین شرایطی است که روحانیت شیعه در طول تاریخ تجربه کرده است. از سویی تجربه حاکمیت دینی روحانیت و حوزه‌های علمیه را در برابر چالش‌ها و پرسش‌های جدی قرار داده است و از سوی دیگر سرعت تحولات اجتماعی و گسترش رسانه‌های جدید نسلی متفاوت را مخاطب پیام روحانیت کرده است. در هفته‌های گذشته و در سطح گسترده جهانی، ساحت دین و مناسک آیینی نیز مانند همه عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه انسانی از شیوع ویروس کرونا و عوارض طبیعی و ناخواسته پس از آن تأثیر پذیرفت و با مسائل و دغدغه‌های جدی و جدیدی روبه‌رو شد. اکنون روحانیت شیعه باید برای بازخوانی معارف دینی با اکثریت جامعه تلاش کند و هم‌زمان در تقابل با ۲ گروه متفاوت و مختلف نیز قرار گرفته است؛ یک گروه از اقلیت دین‌ستیز و معاند که فرصتی برای حذف دین از ساحت عمومی جامعه یافته‌اند و یک گروه از اقلیت دین‌دار عوام و متعصب و افراطی که اقتضائات دین‌داری حکیمانه و عقلانی و اعتدالی در بستر واقعیت‌های زندگی انسانی را درک نمی‌کند. کوشش روحانیت برای ادای رسالت خطیرش در راستای تبلیغ و ترویج دین و مناسک را اقلیت نخست برنمی‌تابند و به روحانیان اصیل می‌تازند، زیرا انتظار دارند روحانیت اساس مأموریت خود را فراموش کند و تسلیم اغراض شیطانی آنان شود و تلاش روحانیت برای حفظ اصالت‌های دین را اقلیت دوم تحمل نمی‌کنند، چون توقع دارند روحانیت دست از پیرایش و هرس کردن این درخت تنومند بردارد و آفت‌های خطرناک را به حال خود رها کند. این است که در طول تاریخ تأکید بزرگان دین بر حفظ جایگاه عقلانیت بوده است تا جامعه دینی بتواند در برهه‌های حساس و بحران‌های سخت درست تصمیم بگیرد و خردمندانه بین بد و بدتر انتخاب کند. از همین رو در حدیث شریف نقل شده است که «لیس العاقل من یعرف الخیر من الشر، بل العاقل من یعرف خیر الشرین!»؛ «خردمند آن نیست که بتواند بین خوب و بد انتخاب کند -که این کار از هرکسی برمی‌آید- بلکه عاقل کسی است که بتواند بین بد و بدتر تصمیم بگیرد!» اگر تا دیروز از هرکسی پرسیده می‌شد بین باز بودن در‌های حرم مطهر رضوی برای حضور زائران و توسل آنان به آستان مقدس حضرت یا بستن در‌های حرم و محرومیت مردم از این فضای نورانی چه کنیم، هرکسی مسلما گزینه نخست را برمی‌گزید، اما اگر امروز بپرسند بین باز بودن در‌های حرم در شرایط شیوع بیماری عفونی و بسته شدن در‌ها و توقف موقت زیارت کدام تصمیم صحیح است، اینجا پاسخ دادن چندان ساده و راحت نیست و هرکسی نمی‌تواند به‌راحتی جواب دهد. اکنون کسانی می‌توانند به این پرسش پاسخی صحیح بدهند و تصمیمی شایسته بگیرند که هم درک صحیحی از معارف الهی داشته باشند و هم مصادیق و اقتضائات و شرایط را به‌درستی تشخیص دهند. موضع تولیت محترم آستان قدس رضوی در این تصمیم حساس و تلخ برای توقف موقت زیارت و بستن در‌های حرم را بر همین اساس رویکردی عقلانی و حکیمانه دیدم، زیرا با درد و حسرت، تشخیص کارشناسان بهداشت را بر میل و علاقه شخصی خود ترجیح داده و انتخابی دشوار را بر اساس تعقل رقم زده است. ممکن است درباره شیوه‌های اجرایی این تصمیم و شکل اقدام برای بستن در‌های حرم اختلاف نظر داشته باشیم، اما اصل این تصمیم و موضع قاطع و صریح در این زمینه بی‌شک یک حرکت دینی و مذهبی خردمندانه و عاقلانه است. پیامبر اکرم (ص) خطاب به امیر مؤمنان (ع) فرمود: «یا علی اذا رَأیتَ الناسَ یَتَقَرَّبونَ إِلَی خَالِقِهِم بِأَنواعِ البِرِّ تَقَرَّب أَنتَ إِلَیهِ بِأنواعِ العَقلِ»؛ «وقتی مردم با کار‌های خیر و عبادت‌ها و مناسک راهی به سوی خدا می‌جویند، تو بکوش تا با انواع خردمندی و اندیشه‌ورزی به خدا نزدیک شوی که از همه پیش‌تر و سریع‌تر خواهی رسید!» زمان نشان خواهد داد که تصمیم تولیت آستان قدس رضوی هرچند تلخ و دشوار، انتخابی درست و عاقلانه بوده است که البته از خادم عالم آل محمد (ع) جز این انتظار نمی‌رود، زیرا آمده است تا جلوه‌های خردورزی و رفتار منطقی و حکیمانه را از شخصیت آن امام بزرگ (ع) به مردم معرفی کند و بدین ترتیب برای احیای امر آن بزرگوار بکوشد.