کارگری، شغلی بافضیلت

مجموعه آموزه‌های دین مبین اسلام کسب روزی حلال را بالاترین پایه فقه و احکام و حتی اخلاق می‌داند چنان‌که وقتی از پیامبر اکرم (ص) پرسیدند: عبادت چیست؟ حضرت (ص) فرمودند: «عبادت ۷۰ جزء دارد!» عرضه داشتند این عبادات چیست؟ رسول خدا (ص) فرمودند: «۶۹ جزء آن کسب روزی حلال و یک‌هفتادم کل فروع دین اعم از نماز، روزه، خمس و زکات و جهاد است.»

نقل است شخصی مشغول عبادت بود و خرجی زندگی او را دیگران می‌پرداختند، وقتی پیامبر (ص) از این مسئله مطلع شدند، فرمودند: «او اصلا مسلمان نیست»، «مَن لا مَعاشَ لَهُ لا مَعادَ لَهُ».

از ابن عباس نقل شده هنگامی که پیامبر (ص) مردی را نگاه می‌کردند و توجهشان جلب می‌شد، می‌فرمودند: آیا دارای حرفه است اگر می‌گفتند نه! می‌فرمودند: «از چشم من افتاد»، می‌گفتند چرا‌ای رسول خدا؟ حضرت (ص) می‌فرمودند: «هرگاه مؤمنی حرفه نداشته باشد به وسیله دینش امرار معاش می‌کند.»

در آموزه‌های دینی به کار و کارگر ارزش بسیار والایی داده می‌شود، به‌گونه‌ای که کار کردن از بزرگ‌ترین عبادت‌ها و وسیله تقرب به خداوند به شمار می‌رود، حتی در تعبیر دینی کارگر، شهید زنده و کارگری شغل انبیاست و از راه کسب وکار می‌توان به بهشت برین رسید. از این رو، اگر کسی برای کسب روزی حلال از خانه خارج شد و در مسیر یا محیط کار بر اثر سانحه و اتفاق از دنیا رفت همچون مجاهد فی‌سبیل‌ا... می‌ماند، آموزه‌های دینی و سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) برای کسی که در پی روزی حلال است جایگاه و شأنی رفیع قائل است تا جایی که رسول خدا (ص) خم شده و دست‌های کارگر را می‌بوسند!

انس‌بن‌مالک روایت کرده است هنگامی که رسول خدا (ص) از جنگ تبوک بازگشتند سعد انصاری به استقبال ایشان رفت، پیامبر (ص) با او مصافحه کردند و دستانش را خشن یافتند. حضرت (ص) فرمودند: «چه آسیبی به دستانت رسیده است»، سعد عرض کرد: «ای رسول خدا! من با طناب و بیل برای تأمین مخارج عیالم کار می‌کنم، پیامبر (ص) دست سعد را بوسیدند و فرمودند: «این دستی است که آتش دوزخ به او نخواهد رسید.»

پیامبر گرامی اسلام (ص) قبل از بعثت در برهه‌ای از زمان برای تأمین معاش خود در قبال چند قیراط دینار برای مردم مکه چوپانی کردند و مدتی هم برای حضرت خدیجه (س) به بازرگانی مشغول بودند؛ حضرت امیر (ع) نیز بعد از آنکه از مکه به مدینه مهاجرت کردند برای امرار معاش در نخلستان‌های مردم مدینه با شتر خود سقایی می‌کردند. اینها همه اهمیت کار و تلاش را در سیره ائمه هدی که هدایت عالم در دست آنهاست، ثابت می‌کند.

همچنین، نقل است امام باقر (ع) در باغ‌های مدینه مشغول به کشاورزی بودند، از ایشان پرسیدند: چرا شما درگیر معاش هستید، حضرت باقرالعلوم (ع) پاسخ دادند: «این دنیاگرایی نیست»، خدای عالم فرموده زندگی خود را بر اساس تلاش و کسب روزی حلال پیش ببرید یا آنکه امیرالمؤمنین (ع) در کشاورزی سرآمد بودند و در نزدیک به ۲۵‌سال خانه‌نشینی، اقدام به نوسازی کشاورزی حجاز کردند و آن را به سرحد اعلی رساندند با همه تخریب‌ها و دشمنی‌ها هنوز هم آثار کار و تلاش امام علی (ع) در حجاز باقی است و نشان می‌دهد آن شأن الوهی، حضرت (ع) را از مسئولیت‌پذیری در امر معاش بازنداشته است.

روایات متعدد از پیامبر (ص) و ائمه (ع) بر ادای حق و حقوق کارگر و مزد زحمات او تصریح و تأکید دارند چنان‌که پیامبر (ص) در واپسین لحظات حیات خود به امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «خدا لعنت کند کسی را که کارگر بگیرد و مزد او را ندهد.» امام علی (ع) نیز به اصبغ‌بن‌نباته فرمودند: «خدا لعنت کند کسی را که کارگر بگیرد و مزد او را ندهد.» حضرت رسول (ص) درباره ادای حق کارگر می‌فرمایند: «تا عرق او خشک نشده مزدش را بپردازید.» امام رضا (ع) هم در این باره بسیار مراقبت داشتند و به تعبیر امروزی از قبل با کارگر درباره حق و حقوقش طی و شفاف‌سازی می‌کردند.

در ادامه حتما بخوانید پیوندی از جنس آرامش | بایسته‌های ازدواج موفق و پایدار

از ایشان است که فرمودند: «من بار‌ها نهی کرده‌ام، از اینکه کسی را پیش از آنکه اجرتش را تعیین کنند به کار گیرند و بدان؛ هر کارگری بدون اینکه قبلا مزد او را تعیین کرده باشی، کاری برای تو انجام می‌دهد اگر سه برابر آنچه مزدش است، به او بپردازی باز گمان می‌کند که از اجرت او کاسته‌ای و اگر پیش از انجام دادن کار، مزدش را معین کنی، و پس از آن پرداخت کنی، تو را به سبب وفای به عهد می‌ستاید و اگر اندکی زیادتر از مزدش به او بدهی، آن را بخششی از تو می‌داند.»

نقل است زمانی که مقرر شد فضه به عنوان خادم حضرت زهرا (س) به بیت ایشان بیاید، پیامبر (ص) به قدری به دخترشان سفارش کردند که ایشان بیان کردند: «در عجبم که قرار است من کنیز خانه باشم یا فضه؟» ... اهل بیت (ع) این مسیر را مشخص کرده‌اند تا جایگاه و نقش کار و کارگری و برکات رعایت حقوق کارگر در جامعه اسلامی مشخص شود.