درس نبوی و رسم مجتبوی

زندگی در منطق دینی، با الگو‌هایی چراغ‌گذاری می‌شوند که راه را بر تاریکی می‌بندند. درک این واقعیت است که زندگی را با حقیقت، غنی‌سازی می‌کند. درک این واقعیات ما را به این فهم می‌رساند که زیست نبوی و مجتبوی خیلی فراتر از اینکه یک رویداد تاریخی و روایت تربیتی برای مردمان یک عصر باشد، یک منشور دائمی برای هدایت انسان از گذشته تا امروز و تا همیشه است. پیامبر اسلام (ص) به‌عنوان بنیان‌گذار امت اسلامی، منهج رفتاری دارد که انسان را به فهم بالغ شده از حقیقت می‌رساند.

فرزند بزرگوارش امام حسن مجتبی (ع) نیز به‌عنوان دومین پیشوای معصوم، تصویری واقعی از تصور وجودی خود اوست. چنان‌که می‌بینیم هر یک در زمانه خویش الگویی برای صبر راهبردی، هدایتگری اخلاقی و سبک زندگی انسانی ارائه داده‌اند. امروز که بشر در میان بحران‌های اخلاقی، اجتماعی و سیاسی به سر می‌برد، بازخوانی سلوک رفتاری و جغرافیای شخصیتی این دو چهره نورانی می‌تواند چراغ راه و رسمِ بهتر زیستن باشد. ما در صبر راهبردی حضرات، تدبیر برای آینده انسان را می‌بینیم. 

حضرت رسول (ص) در سال‌های نخست بعثت، با وجود شکنجه‌ها و تحریم‌ها، با صبر و امید به آینده مسیر خود را ادامه داد. هجرت به مدینه نمونه‌ای از صبر فعال و تصمیم‌گیری هوشمندانه بود که مسلمانان را در برابر افق‌های تازه و روشن قرار داد. خوانش همین شاخصه در حیات سیاسی، راهبری امام حسن (ع) ما را با قهرمانانه‌ترین نرمش تاریخ روبه‌رو می‌کند. جایی که ایشان در صلح با معاویه جان مسلمانان و سرمایه اجتماعی امتِ اسلام و ذخایر معرفتی دین را حفظ کردند.

 آن روز کسانی بودند که این تدبیر امام را برنمی تافتند، اما صفحات بعد این کتاب نشان داد که تصمیم او دقیق‌ترین، بهترین و پرثمرترین اتفاق برای حق بود. تا جایی که بعدا تاریخ گواهی داد که این اقدام نه‌تنها عقب‌نشینی نبود که در واقع راهبردی برای استمرار حقیقت به‌شمار می‌رفت. درسی که در جهان پرآشوب معاصر می‌توان خواند این است که صبر باید با عقلانیت و آینده‌نگری همراه باشد.

ایستادگی و مدارا، دو روی سکه تدبیرند که به بقای حقیقت کمک می‌کنند. در ساحتِ زیست فردی و اجتماعی نیز ما پیامبر اعظم الهی (ص) را در شکوه زیبایی و در اوج فضایل اخلاقی می‌بینیم. رسولی که رسالت خود را در تکمیل فضایل اخلاقی پی می‌گرفت و می‌فرمود: إِنَّما بُعِثتُ لأُتَمِّمَ مَکارِمَ الأخلاق، با تربیت مردم‌محور و مبتنی بر صداقت و رحمت، در‌های رحمت الهی را به روی مردمان گشود. او از دل شب، آفتاب بیرون کشید و از دل سنگ، شهاب تربیت کرد. 

اینجاست که می‌توان بر این حقیقت تأکید کرد که اعجاز بزرگ در هیئت وجودی خود، محمد (ص) است که چشم‌ها را بینا می‌کند. با اخلاق نیکو و چهره باز اوست که دیوار‌ها هم کوچه باز می‌کنند. با لبخند اوست که قفل دل‌ها هم گشوده می‌گردد تا حقیقت در نفس مردمان جاری شود. همین درس را هم امام حسن (ع) رسم رفتاری کردند. 

در ادامه حتما بخوانید ایران امام حسین (ع) در مکتب امام سجاد (ع)

در شرایطی که فضای سیاسی آمیخته به تزویر بن‌بست ایجاد می‌کرد، امام با کرامت رفتاری، اخلاق والا و خوش‌خُلقی، خَلق را به سوی خالق هدایت می‌کردند. باری، پیامبر (ص) و امام حسن (ع)، هر دو با رفتار و گفتار خویش نشان دادند که جغرافیای ایمان تنها به عبادت فردی محدود نمی‌شود، بلکه ساختن جامعه‌ای اخلاقی و انسانی است که در دین هدف‌گذاری شده است. انسان معاصر، در رویارویی با بحران‌های اخلاقی و اجتماعی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازخوانی این سیره‌های نورانی است.