روایت مظلومیت امام حسن مجتبی (ع)

تاریخ پرفرازونشیب صدر اسلام مملو از اتفاقات عجیب و تامل‌برانگیز است. وقایع رخ‌داده بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص)، نقطه شروع مجادلات سیاسی بین گروه‌های مختلف بود. یکی از افرادی که تاثیر بسزایی بر جریانات سیاسی دوره خود گذاشت، اشعث‌بن‌قیس کندی بود. خانواده اشعث در دوره زندگانی خود، دست به اقدامات عجیبی زدند. از امام‌صادق (ع) نقل شده است که اشعث‌بن‌قیس در قتل امیرالمؤمنین (ع) شریک است و دخترش جعده، حسن‌بن‌علی (ع) را مسموم کرد و محمد پسر اشعث نیز در شهادت حسین‌بن‌علی (ع) نقش داشت. اشعث یکی از کسانی بود که نقشی اساسی در به شهادت رساندن امام‌علی (ع) داشت. با این حال وی دختر خود را به عقد امام‌حسن (ع) درآورد. داستان این ازدواج در منابع تاریخی نقل شده است. برخی مورخان معتقدند این ازدواج با نیرنگ اشعث انجام شد، زیرا حضرت امام‌علی (ع) ابتدا از دختر برادر اشعث برای امام‌حسن (ع) خواستگاری کرد، اما اشعث با نیرنگی، پسر خود را به ازدواج با دختر برادرش درآورد. برخی معتقدند این اتفاق برای نزدیک کردن خود به امام‌علی (ع) بوده، زیرا ازدواج امام‌حسن (ع) با جعده در دوران حکومت امام‌علی (ع) انجام شده است.

در منابع تاریخی، اطلاعات چندانی درباره جعده، همسر امام‌حسن (ع)، نقل نشده است. اما با توجه به اندک داده‌های تاریخی می‌توان دریافت که او از ابتدا به‌دنبال نیرنگ برای همسرش نبوده است. اما با گذشت زمان و اتفاقات به‌وجودآمده، مسیر زندگی او تغییر یافته است، تاآنجاکه وی مرتکب به شهادت رساندن همسرش، امام حسن مجتبی (ع) می‌شود. پرسش مهم اینجاست که وی برای رسیدن به چه هدفی دست به این کار زد. مورخان درباره این اقدام، نکات تامل‌برانگیزی را خاطرنشان کرده‌اند. به‌گفته شیخ مفید، معاویه پس از آنکه تصمیم گرفت برای ولایتعهدی پسرش یزید بیعت بگیرد، ۱۰۰ هزار درهم برای جعده فرستاد و به او وعده داد که در قبال مسموم کردن شوهرش، او را به ازدواج یزید درآورد.

معاویه برای جانشینی یزید، اقدامات فراوانی به‌منظور ساکت نگه‌داشتن مخالفان انجام داد. طبق معاهده صلح با امام‌حسن (ع) او حق انتخاب جایگزین برای ولایتعهدی را نداشت، اما معاویه به‌دنبال آن بود تا یزید را جانشین خود کند و سلسله امویان به حیات خود ادامه دهد. معاویه برای رسیدن به این هدف، مشکلات زیادی بر سر راه داشت. یکی از مخالفان مهم این اقدام، عایشه همسر پیامبراکرم (ص) بود.

 

در منابع تاریخی آمده است که معاویه با نیرنگی، وی را از سر راه برداشت. دیگر مخالف جدی این اقدام، امام حسن مجتبی (ع) بود. تنها راه معاویه برای جانشینی یزید، به شهادت رساندن امام (ع) بود. اما با چه وسیله‌ای؟ بهترین ابزار برای این کار جعده همسر امام (ع) بود. وی که زنی منفعت‌طلب بود، می‌توانست به‌راحتی معاویه را به هدف خود برساند. به همین سبب معاویه به او پیشنهاد داد که اگر امام (ع) را از سر راه برداری، تو را به عقد یزید درخواهم آورد.
جعده نیز با حربه‌ای امام (ع) را مسموم کرد. به‌گفته ابوالفرج اصفهانی، معاویه به وعده خود عمل نکرد و به ازدواج جعده با یزید رضایت نداد. او می‌گفت: «می‌ترسم آنچه را در مسموم کردن فرزند رسول خدا (ص) روا داشتی، درباره فرزندم انجام دهی.»

امام‌حسن (ع) در طول زندگی، مشکلات متعددی را تجربه کردند. اما وجود همسری نیرنگ‌باز درکنار ایشان، بزرگ‌ترین مظلومیت امام (ع) بود. همسری که برای رسیدن به منافع شخصی خود حاضر شد شوهر خویش را به شهادت برساند. این اتفاق از وقایع تامل‌برانگیز تاریخ صدر اسلام است. امام (ع) دشمنان متعددی در بیرون از منزل خود داشتند، اما مظلومیت این امام همام تا آنجا بود که حتی در منزل خود نیز امنیت نداشتند و این مسئله سبب شد به دست کسی که نزدیک‌ترین فرد در زندگی‌شان بود، به شهادت برسند. امام‌حسن‌مجتبی (ع) در ۲۸ صفر سال ۵۰ قمری به دست همسرشان، جعده، به وسیله سمی که به ایشان خورانده شد، به شهادت رسیدند.