معرفی کتاب «تراژدی جهان اسلام» محسن حسام مظاهری

به گزارش شهرآرانیوز - کتاب «تراژدی جهان اسلام» اثری از محسن حسام مظاهری، پژوهشگر جامعه‌شناسیِ آیین‌های عزاداری، است که برای تدوین آن حدود ۵۰۰ کتاب و مقاله فارسی و بیش از ۱۵۰ منبع به زبان‌های دیگر به قلم بیش از ۳۱۰ شرق‌شناس، ایران‌شناس و سفرنامه‌نویس بررسی شده است.

این کتاب یک منبع و مرجع استنادپذیر در حوزه آیین‌های عزاداری است و می‌تواند به مثابه یک ابزار و محل رجوع ما برای یافتن پرسش‌های متعدد باشد.

کتاب «تراژدی جهان اسلام» با این جمله سر لوئیس پلی آغاز می‌شود:

اگر موفقیت یک نمایش، به میزان تأثیراتی باشد که بر خوانندگان یا تماشاگران خود می‌گذارد، هیچ نمایشی تاکنون موفق‌تر از تراژدی جهان اسلام، یعنی تراژدی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) نبوده است.

بخش اول کتاب، که دو جلد کتاب را در برمی‌گیرد، مربوط به سفرنامه‌ها و جلد سوم شامل تحلیل‌های مربوط به عزاداری می‌شود. مظاهری که پیش از این با کتاب «رسانه شیعه» به بررسی جامعه‌شناختی آیین‌ها و مجالس عزاداری در ایران پرداخته بود، این بار به دنبال «شناخت و فهم جامع و دقیق از روند پیدایش و تحلیل عزاداری در ایران پس از صفوی» دست به تألیف «تراژدی جهان اسلام» زده است. در حقیقت کتاب اخیر به دنبال اثبات فرضیه‌ای است که مؤلف در رسانه شیعه جرقه آن را زده است.

 

فرضیه‌ای که عزاداری را به عنوان مهم‌ترین و فراگیرترین نمود بُعد مناسکیِ شیعه از بدو تأسیس تا به امروز همواره در حال تغییر ارزیابی می‌کند. به عقیدهٔ مظاهری جایگاه راویِ بیگانه که هم غیرباورمند و هم غیربومی است، موقعیت ممتازی برای پدیدآورندگان این آثار فراهم کرده است تا به دور از سه حجاب عادت، تکرار و تعلق، ایران شیعی آن روزگار را برای ما توصیف کنند. توصیفی که به دلیل وجود تنوع نگاه و بازه زمانی گسترده می‌تواند تصویر روشنی از عزاداری در ایران را در مقابل ما قرار دهد.