عباس دوران؛ شاهینی بر فراز آسمان بغداد

گروه ایثار و شهادت شهرآرانیوز | در سال‌های جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران، نیرو‌های مسلح کشور با تمام وجود به پاسداری از کشور پرداختند و نقش مهمی را ایفا کردند. در میان برخی سربازان دلیر و شجاع ایران، نام تعدادی از آنان چنان می‌درخشد که وجودشان با حادثه‌ای سترگ پیوند خورده است. شهید سرلشگر خلبان عباس دوران، از آن دسته افسران شجاعی است که با عملیات مهم بغداد، در تاریخ ارتش ایران جاودانه شد.

عباس دوران در سال ۱۳۲۹ در شیراز چشم به جهان گشود. دوران مدرسه در همان شهر گذراند و سپس به سربازی رفت. با پایان دوران خدمت، به سبب علاقه فراوانش به پرواز، وارد دانشکده افسری شد و با طی دوران مقدماتی در ایران، رهسپار آمریکا شد تا دوره‌های تخصصی را پشت سر گذراند و در بازگشت به ایران، با درجه ستوان دومی در پایگاه هوایی همدان مشغول خدمت شد.

دوران همزمان با آغاز جنگ تحمیلی مانند بسیاری از تیزپروازان ارتش جمهوری اسلامی ایران به دفاع از ناموس وطن پرداخت و تا پایان سال ۱۳۶۰، بیش از ۱۲۰ پرواز موفق جنگی در مرز‌های داخل و خارج کشور داشت. یکی از دلایل نامی بودن دوران، عملیات مهم وی در نابودسازی شریان صادرات نفت عراق از سکو‌های نفتی الامیه و البکر بود که آسیب اقتصادی جدی‌ای را به عراق وارد ساخت. او در کنار نامدارانی، چون شهید علیرضا یاسینی، صدام را در جنگ با ایران ناکام گذاشت.

عملیات بغداد

اجلاس سران غیر متعهدها، یکی از تشکیلات سیاسی بی طرفی بود که خود را وابسته به بلوک شرق یا غرب که تحت حمایت آمریکا و شوروی بود نمی‌دانست و جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به عضویت آن درآمده بود و عراق نیز یکی از اعضای این جنبش بود.

پیش از آغاز جنگ و در جریان برگزاری اجلاس در هاوانا، رژیم بعث میزبان دوره بعدی اجلاس در بغداد انتخاب شد. با آغاز درگیری میان ایران و عراق، دولت جمهوری اسلامی ایران، مشروعیت میزبانی بغداد را زیر سوال برد و خواستار تغییر میزبان شد. اما صدام تلاش می‌کرد تا بغداد را شهری آرام و به دور از جنگ نشان دهد.
تلاش‌های دیپلماتیک ایران با توجه به کارشکنی‌های عراق و حمایت برخی کشور‌ها بی نتیجه ماند و باعث شد تا ایران دست به طراحی عملیاتی بزند که هدف آن، ناآرام جلوه دادن بغداد در آستانه اجلاس بود. بدین ترتیب، اتاق جنگ نیروی هوایی ارتش مامور طراحی عملیاتی شد تا ضمن هدف قرار دادن اهدافی در بغداد، صدام را در خواسته اش ناکام گذارد.

نیروی هوایی در ۲۰ تیر ۱۳۶۱ برنامه عملیاتی خود را تهیه کرد که بدین منظور، سه فروند جنگنده اف-۴ ارتش در تاریخ ۳۰ تیر با حمله به بغداد، اجازه ندهند رژیم بعث به هدف دیپلماتیک خود برسد. عباس دوران یکی از خلبانان انتخاب شده برای این پرواز بود.

بامداد ۳۰ تیر ۱۳۶۱، فانتوم‌ها به پرواز درآمدند و به سمت بغداد حرکت کردند. طبق نقشه عملیات، دو فانتوم وارد خاک عراق می‌شدند و یک جنگنده در مرز مستقر می‌شد تا در صورت لزوم وارد عملیات شود. دسته پروازی در ۳۰ کیلومتری بغداد با دیوار آتش ارتش بعث مواجه شد که چند تیر هوایی به فانتوم محمود اسکندری برخورد می‌کند. هدف، بمباران پالایشگاه الدوره و نیروگاه اتمی بغداد بود تا امنیت این شهر زیر سوال رود. با این حال، با اصابت موشک حرارتی به هواپیمای دوران، موتور سمت راست از کار می‌افتد و کنترل هواپیما از دست خلبان خارج می‌شود.

محل برگزاری اجلاس، هتل الرشید بغداد بود و جنگنده صدمه دیده در مسیر آن قرار داشت. کابین عقب فانتوم که منصور کاظمیان را درون خود داشت، با اعلام قطعی تمامی امکانات کنترل فانتوم، مجبور به خروج اضطراری می‌شود. اما عباس دوران که فرصت اجکت را از دست داده بود، هواپیمای خود را به هتل محل برگزاری اجلاس کوبید و به شهادت رسید.

با انجام این عملیات شهادت طلبانه و شجاعانه، هیئت رئیسه اجلاس، محل برگزاری آن را از بغداد به دهلی نو تغییر داد و برخلاف تلاش دوباره صدام، حداقل برای برگزای نشست وزرای امور خارجه جنبش غیر متعهد‌ها در بغداد، این خواسته نیز مورد قبول واقع نشد تا صدام شکست سنگین دیپلماتیکی را در سال دوم یورش به ایران تجربه کند.

منصور کاظمیان پس از اجکت به اسارت درآمد و پس از پایان جنگ تحمیلی به وطن بازگشت. عباس دوران به شهادت رسید و سال‌ها جاویدالاثر بود تا آنکه در سال ۱۳۸۰، تکه‌ای از استخوان پای او تفحص شد و طی مرام باشکوهی در زادگاهش شیراز به خاک سپرده شد.