حقیقت ایمان در بیان امام جواد (ع)

به گزارش شهرآرانیوز؛ حقیقت ایمان چیست؟ امام جواد (ع) در حدیثی پاسخ این سؤال را داده و فرموده‌اند: «لَن یَسْتَکمِلَ العبدُ حقیقه الإیمانِ حتّى یُؤْثِرَ دِینَهُ على شَهْوَتِهِ، و لَن یَهْلِکَ حتّى یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ على دِینهِ: بنده هرگز حقیقت ایمان را به کمال نمی‌رساند؛ مگر آن‌گاه که دینش را بر شهوت خود ترجیح دهد و مقدم دارد و هرگز به هلاکت درنمی‌افتد؛ مگر زمانی که شهوت خود را بر دینش ترجیح دهد». (کشف‌الغمه فی‌معرفه الائمه علیهم‌السلام، ج ۲، ص ۳۴۸). در این حدیث، هم راه استکمال حقیقت ایمان و هم راه هلاکت انسان، بیان شده است.

حقیقت ایمان

راه به کمال رساندن حقیقت ایمان، تقدم همیشگی دین بر شهوت است. در این حدیث، کلمه «یؤثر» دوبار آمده است؛ در جمله اول «یُؤْثِرَ دِینَهُ على شَهْوَتِهِ» وجود دارد. ماده یؤثر در اینجا به‌معنای انتخاب و گزینش و برگزیدن و مقدم داشتن و ترجیح دادن است. برگزیدن دین بر شهوت، راه کمال است.

دین مجموعه آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی و احکام است که با عقل و فطرت انسانی سازگار است و پیامبر خدا حضرت محمد (ص) را خداوند برای هدایت همه‌جانبه مادی و معنوی بشر فرستاده است و با اجرا شدن آن، سعادت و رستگاری بشر تحقق می‌یابد. دین اسلام، دین جامع و کاملی است و همه عوامل خوشبختی را در بر دارد. مؤمن باید در همه زمینه‌ها دین را انتخاب کند و بر خواسته نفسانی خود و شهوت ترجیح بدهد.

در این حدیث، دین و شهوت در تقابل باهم قرار دارند. ایمان زمانی به کمال می‌رسد که عقل و شرع، مدیریت زندگی انسان را برعهده بگیرند و بر هوا‌های نفسانی غلبه کنند. با چیرگی و پیروزی دین بر شهوت، انسان همواره به عمل صالح آراسته می‌شود. شهوت که در این حدیث دوبار آمده است، تنها شهوت جنسی نیست؛ شهوت در اینجا هر میلی است که آدم را به طرف بدی‌ها و زشتی‌ها و رفتار حرام بکشاند.

شهوت، خواهش نفس و شوق نفس و میل و رغبت نفس به لذت‌طلبی و منفعت‌خواهی و دنیاگرایی و گرایش به هوای نفس است. شهوت، جنبش نفس و طوفان نفس در امور حرام لذت‌بخش و گرایش‌های حیوانی است. شهوت، کشش طبیعی بسیار شدید است که با چیره شدن بر دین‌گرایی انسان و عقل او، وی را به لذت‌طلبی جنسی حرام و حیوانی می‌رساند.

دین با شهوت و هوای نفس و نفس اماره در تضاد است. راه رشد و تکامل، برتری دادن دین در همه امور بر هوای نفس و رهایی انسان از نفس اماره است. تقدم دین بر هوسرانی، راه نجات بشر از شر شیطان است. باید دین بر زندگی انسان حاکم شود و در همه زمینه‌ها با دین‌گرایی، شهوت خود را کنترل و مهار کند.

در ادامه حتما بخوانید دروغ، سرآغاز همه بدی‌ها

راه هلاکت

دو راه ضد هم در این حدیث امام‌جواد (ع) آموزش داده شده است؛ ترجیح دین‌گرایی بر شهوت‌گرایی، حرکت در صراط مستقیم و راه کمال حقیقت ایمان است. اما سلطه شهوت‌گرایی بر دین انسان، او را هلاک می‌کند. عامل هلاکت در تضاد با عامل سعادت قرار دارد. هلاکت به‌معنای تباهی و نابودی و نیستی و ضایع شدن و مرگ بد است.

جمله «یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ على دِینهِ» راه نیستی و سقوط را نشان می‌دهد و مؤمن را از آن برحذر می‌دارد. انتخاب شهوت‌رانی و برگزیدن و تقدم آن بر دین‌گرایی، سبب هلاکت انسان است. هرکه دین را کنار بگذارد، در هر جایی دین را رها کند، یک گام به هلاکت نزدیک شده است. در هر گفتار و رفتاری که قانون دین پابرجا باشد، اجر الهی جاری می‌شود.

در هر سخن و عملی که دین نادیده گرفته شود و از شهوت و هوای نفس پیروی شود، انسان سقوط می‌کند و به گناه کشیده می‌شود. ترجیح شهوت بر دین، همواره با احساس گناه همراه است؛ «دلم می‌خواهد» و «خوشم می‌آید» و «دوست دارم» و «لذت می‌برم»، سخنانی است که در ترجیح شهوت بر دین جاری است.