دختر ایران در آینه سینما / معرفی فیلم‌های سینمایی با محوریت دختران
مدیوم سینما و ذائقه مخاطبان ایجاب می‌کند که موضوعاتی از قبیل روابط عاطفی بین زوجین و مسائل خانوادگی، درون‌مایه بخش عمده‌ای از آثار سینمایی را به خود اختصاص دهند. در این میان، اما گاهی فیلم‌هایی هم ساخته می‌شوند که به مسائل مربوط به دختران می‌پردازند و یا به نحوی بار دراماتیک خود را بر دوش آن‌ها می‌گذارند. به مناسبت میلاد با سعادت حضرت فاطمه معصومه (س) که به عنوان روز دختر نام‌گذاری شده، مروری داریم بر تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی سال‌های اخیر با محوریت دختر.
محمد عنبرسوز - مدیوم سینما و ذائقه مخاطبان ایجاب می‌کند که موضوعاتی از قبیل روابط عاطفی بین زوجین و مسائل خانوادگی، درون‌مایه بخش عمده‌ای از آثار سینمایی را به خود اختصاص دهند. در این میان، اما گاهی فیلم‌هایی هم ساخته می‌شوند که به مسائل مربوط به دختران می‌پردازند و یا به نحوی بار دراماتیک خود را بر دوش آن‌ها می‌گذارند. به مناسبت میلاد با سعادت حضرت فاطمه معصومه (س) که به عنوان روز دختر نام‌گذاری شده، مروری داریم بر تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی سال‌های اخیر با محوریت دختر.
دختری با کفش‌های کتانی
رسول صدرعاملی ۱۳۷۷
یکی از جسورانه‌ترین فیلم‌های دهه هفتاد سینمای ایران «دختری با کفش‌های کتانی» ساخته رسول صدرعاملی بود؛ فیلم‌سازی دغدغه‌مند که التفات ویژه‌ای به دختران دارد و این موضوع در فیلم‌های بعدی او هم به چشم می‌آید. قصه این فیلم درباره یک دختر نوجوان به نام تداعی شکل می‌گیرد که در شهر سرگردان است و با مسائل مختلفی روبه رو می‌شود. «دختری با کفش‌های کتانی» علاوه بر آنکه پگاه آهنگرانی را به عنوان یک بازیگر بااستعداد کشف و به سینمای ایران معرفی کرد، به لحاظ محتوایی نیز، به جای شعار دادن و اعتبار خریدن برای خودش با بندبازی روی خط قرمزها، درصدد این امر برآمد که مسائل تربیتی و اجتماعی مرتبط با سردرگمی‌های دختران نوجوان عصر خودش را، با نگاه اول شخص، بازنمایی کند.
دربند
پرویز شهبازی ۱۳۹۱
از آغاز دهه نود، توجه به دختران جوان و نوجوان در فیلم‌های ایرانی افزایش یافت و «دربند» یکی از بهترین آن‌ها بود. این فیلم قصه دختر جوان و بااستعدادی به نام نازنین را روایت می‌کند که برای تحصیل از شهرستان محل اقامتش به تهران می‌آید. مشکل خوابگاه اما، باعث می‌شود نازنین به فکر تهیه خانه دانشجویی بیفتد. او در این مسیر با دختری به نام سحر هم‌خانه می‌شود که به لحاظ فکری در جهانی دیگر سیر می‌کند. سبک زندگی متفاوت سحر، پای افراد جدیدی را به زندگی نازنین باز می‌کند و او ناخواسته درگیر ماجرا‌هایی می‌شود که دام‌هایی هستند که جامعه برای یک دختر ساده و خوش‌قلب پهن کرده است. روایت منسجم و گیرای «دربند»، به عنوان یک اثر انتقادی جدی درباره زندگی دانشجویی و خطرات دهشتناکی که دختران جوان را تهدید می‌کند، این فیلم را به اثر تأمل‌برانگیز و تحسین شده‌ای تبدیل کرد که علاوه بر معرفی نازنین بیاتی به سینمای ایران، در مورد توجه بیشتر به مسائل دختران و لزوم مراقبت بیشتر جامعه از آن‌ها هشدار می‌داد.
هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند
پوران درخشنده ۱۳۹۲
پوران درخشنده در سینمای ایران به عنوان یک فیلم‌ساز اجتماعی دغدغه‌مند و جدی شناخته می‌شود که آثارش معمولا مترصد به صدا درآوردن زنگ خطر در مورد موضوعات ملتهب و مهم هستند. اگرچه «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» به لحاظ سینمایی ایراداتی دارد، اما به واسطه شجاعت کارگردانش در طرح یکی از وحشتناک‌ترین معضلات اجتماعی، جزو آثار تحسین‌برانگیز سینمای ایران است. این فیلم با موضوع آزار جنسی دختران در سنین کودکی، پیکان انتقادش را به سوی فرهنگ عمومی و رویکرد‌های غلط خانواده‌ها در رویارویی با این موضوع، نشانه می‌گیرد. انتخاب هوشمندانه بازیگران این فیلم به بازی باورپذیر طناز طباطبایی در نقش شیرین و اجرای عالی بابک حمیدیان در نقش مراد انجامید؛ ضمن اینکه پرداخت صریح و بی‌پرده به موضوع حساس آزار جنسی هم باعث شد «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» اثری لقب بگیرد که به معنای واقعی کلمه برای فرهنگ‌سازی در تلاش است.
خانه دختر
شهرام شاه‌حسینی ۱۳۹۳
«خانه دختر»، به کارگردانی شهرام شاه حسینی و با فیلم‌نامه‌ای از پرویز شهبازی، احتمالا هدر شده‌ترین فیلم سینمای ایران با موضوعات مرتبط با دختران است. این فیلم که در سال ۹۳ ساخته شده بود و در همین سال در بخش سودای سیمرغ سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر هم به نمایش درآمد، بعد‌ها آن‌قدر حواشی عجیب و غریب به خود دید که محتوایش به کلی تحت‌الشعاع قرار گرفت و نهایتا با حدود دو سال تأخیر اکران شد. «خانه دختر» روایتگر قصه دختری به نام سمیرا (با بازی رعنا آزادی‌ور) است که در آستانه ازدواج، از طرف خانواده همسرش تحت فشار شدید روحی قرار می‌گیرد و همین موضوع نهایتا به مرگ او منجر می‌شود. در مورد این فیلم ادعا‌های مختلفی مطرح شده و حتی برخی مدعی هستند که کار «خانه دختر» برای اکرانش از حد اصلاحات گذشته و به تغییر کلی محتوا منجر شده است. با این حال، روشن است که این فیلم با دغدغه اصلاح فرهنگ‌های عرفی مربوط به مسائل دختران و لزوم حمایت از آن‌ها ساخته شده و از این نظر اثری قابل احترام محسوب می‌شود.
لاک قرمز
سید جمال سیدحاتمی ۱۳۹۴
یکی از فیلم‌های سرراست و خوش‌ساختی که با محوریت یک دختر نوجوان به نمایش درآمده، «لاک قرمز» است که قصه‌اش را، درباره دختر مسئولیت‌پذیر و شجاع یک خانواده نسبتا فقیر، روایت می‌کند. فیلم با نمایش خانواده‌ای از طبقات پایین آغاز می‌شود که وضعیت مالی و فرهنگی مطلوبی ندارند؛ اما طولی نمی‌کشد که پدر و مادر خانواده به نوعی از قصه خارج می‌شوند تا تمام مسئولیت زندگی بر دوش دختر بزرگ‌تر بیفتد. اکرم که نوجوانی محصل است، تلاش می‌کند تا، با فروش عروسک، سرپرستی خواهر و برادر کوچک‌ترش رابه عهده بگیرد و در مسیر تحقق این هدف، به جنگی تمام عیار با انبوهی از ناملایمات و مسائل اجتماعی پای می‌گذارد. بازی خوب پردیس احمدیه در نقش اکرم، در کنار لحن بی‌ادعا و روشن فیلم، «لاک قرمز» را به یکی از آثار ماندگار سینمای ایران با محوریت دختران در یک دهه اخیر تبدیل کرده است. سکانس گفت‌وگوی اکرم با مردی که قرار است در مورد توانایی او برای سرپرستی خواهر و برادرش تصمیم بگیرد، برش به‌یادماندنی و اثرگذار فیلم در ستایش اراده و قدرت یک دختر ایرانی است.
دختر
رضا میرکریمی ۱۳۹۴
رضا میرکریمی که به عنوان یک فیلم‌ساز باسابقه و کاربلد، با دغدغه‌هایی کاملا ایرانی و بومی، شناخته می‌شود، در سال ۹۴ تصمیم گرفت با نگاه خاص خودش فیلمی درباره دختران نوجوان بسازد. «دختر» با اینکه ضعف‌هایی در اجرا دارد و نمی‌تواند اثری شاخص و ماندگار در کارنامه رضا میرکریمی لقب بگیرد، اما از نظر پرداختن به مسائل دختران ایرانی، فیلم اعتنا‌پذیری است. تفاوت «دختر» با سایر فیلم‌های مشابهش در این است که «دختر» بیشتر از اینکه ماهیت اجتماعی داشته باشد، رویکرد تربیتی را لحاظ کرده و بر رابطه دختر با پدرش تمرکز می‌کند. دوگانه پدر (با بازی فرهاد اصلانی) و دخترش ستاره (با بازی ماهور الوند) به شکلی عبرت‌آموز و درخور تأمل در این فیلم پرداخت می‌شود. پیرنگ ساده فیلم با سفر پنهانی دختر، از آبادان به تهران، برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستانش، شکل می‌گیرد و طراحی مصلحانه گره‌های داستانی، زمینه را برای بازنگری پدر در ارتباط با دخترش، به وجود می‌آورد.
فراری
علیرضا داودنژاد ۱۳۹۴
در زمانی که بسیاری از سینمادوستان فکر میکردند علیرضا داودنژاد، به واسطه سن و سالش، دیگر نمی‌تواند اثری جوان‌پسند و به‌روز خلق کند، این کارگردان باسابقه سینمای ایران در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر با اکران «فراری»، بار دیگر جایگاهش را در سینمای ایران تثبیت کرد و برنده جایزه ویژه هیئت داوران شد. «فراری» قصه یک دختر نوجوان شهرستانی را روایت می‌کند که به شوق دیدن یک ماشین فراری و عکس گرفتن با آن، راهی تهران شده و در سفری شهری، برای پیدا کردن فراری، با راننده‌ای ساده و خوش‌قلب همراه می‌شود. «فراری» که علاوه بر بهره گرفتن از بازی خوب ترلان پروانه، سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول مرد را هم برای محسن تنابنده به ارمغان آورد، یک اثر انتقادی جدی و هشداردهنده درباره دختران است. این فیلم با الهام از یک حادثه واقعی ساخته شده و پایان‌بندی تکان‌دهنده‌اش مخاطب را در مورد توجه بیشتر به دختران نوجوان، از نظر مسائل تربیتی، اجتماعی و فرهنگی، به تفکر وامی‌دارد.
دختری با کفش‌های کتانی
رسول صدرعاملی ۱۳۷۷
یکی از جسورانه‌ترین فیلم‌های دهه هفتاد سینمای ایران «دختری با کفش‌های کتانی» ساخته رسول صدرعاملی بود؛ فیلم‌سازی دغدغه‌مند که التفات ویژه‌ای به دختران دارد و این موضوع در فیلم‌های بعدی او هم به چشم می‌آید. قصه این فیلم درباره یک دختر نوجوان به نام تداعی شکل می‌گیرد که در شهر سرگردان است و با مسائل مختلفی روبه رو می‌شود. «دختری با کفش‌های کتانی» علاوه بر آنکه پگاه آهنگرانی را به عنوان یک بازیگر بااستعداد کشف و به سینمای ایران معرفی کرد، به لحاظ محتوایی نیز، به جای شعار دادن و اعتبار خریدن برای خودش با بندبازی روی خط قرمزها، درصدد این امر برآمد که مسائل تربیتی و اجتماعی مرتبط با سردرگمی‌های دختران نوجوان عصر خودش را، با نگاه اول شخص، بازنمایی کند.
دربند
پرویز شهبازی ۱۳۹۱
از آغاز دهه نود، توجه به دختران جوان و نوجوان در فیلم‌های ایرانی افزایش یافت و «دربند» یکی از بهترین آن‌ها بود. این فیلم قصه دختر جوان و بااستعدادی به نام نازنین را روایت می‌کند که برای تحصیل از شهرستان محل اقامتش به تهران می‌آید. مشکل خوابگاه اما، باعث می‌شود نازنین به فکر تهیه خانه دانشجویی بیفتد. او در این مسیر با دختری به نام سحر هم‌خانه می‌شود که به لحاظ فکری در جهانی دیگر سیر می‌کند. سبک زندگی متفاوت سحر، پای افراد جدیدی را به زندگی نازنین باز می‌کند و او ناخواسته درگیر ماجرا‌هایی می‌شود که دام‌هایی هستند که جامعه برای یک دختر ساده و خوش‌قلب پهن کرده است. روایت منسجم و گیرای «دربند»، به عنوان یک اثر انتقادی جدی درباره زندگی دانشجویی و خطرات دهشتناکی که دختران جوان را تهدید می‌کند، این فیلم را به اثر تأمل‌برانگیز و تحسین شده‌ای تبدیل کرد که علاوه بر معرفی نازنین بیاتی به سینمای ایران، در مورد توجه بیشتر به مسائل دختران و لزوم مراقبت بیشتر جامعه از آن‌ها هشدار می‌داد.
هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند
پوران درخشنده ۱۳۹۲
پوران درخشنده در سینمای ایران به عنوان یک فیلم‌ساز اجتماعی دغدغه‌مند و جدی شناخته می‌شود که آثارش معمولا مترصد به صدا درآوردن زنگ خطر در مورد موضوعات ملتهب و مهم هستند. اگرچه «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» به لحاظ سینمایی ایراداتی دارد، اما به واسطه شجاعت کارگردانش در طرح یکی از وحشتناک‌ترین معضلات اجتماعی، جزو آثار تحسین‌برانگیز سینمای ایران است. این فیلم با موضوع آزار جنسی دختران در سنین کودکی، پیکان انتقادش را به سوی فرهنگ عمومی و رویکرد‌های غلط خانواده‌ها در رویارویی با این موضوع، نشانه می‌گیرد. انتخاب هوشمندانه بازیگران این فیلم به بازی باورپذیر طناز طباطبایی در نقش شیرین و اجرای عالی بابک حمیدیان در نقش مراد انجامید؛ ضمن اینکه پرداخت صریح و بی‌پرده به موضوع حساس آزار جنسی هم باعث شد «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» اثری لقب بگیرد که به معنای واقعی کلمه برای فرهنگ‌سازی در تلاش است.
خانه دختر
شهرام شاه‌حسینی ۱۳۹۳
«خانه دختر»، به کارگردانی شهرام شاه حسینی و با فیلم‌نامه‌ای از پرویز شهبازی، احتمالا هدر شده‌ترین فیلم سینمای ایران با موضوعات مرتبط با دختران است. این فیلم که در سال ۹۳ ساخته شده بود و در همین سال در بخش سودای سیمرغ سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر هم به نمایش درآمد، بعد‌ها آن‌قدر حواشی عجیب و غریب به خود دید که محتوایش به کلی تحت‌الشعاع قرار گرفت و نهایتا با حدود دو سال تأخیر اکران شد. «خانه دختر» روایتگر قصه دختری به نام سمیرا (با بازی رعنا آزادی‌ور) است که در آستانه ازدواج، از طرف خانواده همسرش تحت فشار شدید روحی قرار می‌گیرد و همین موضوع نهایتا به مرگ او منجر می‌شود. در مورد این فیلم ادعا‌های مختلفی مطرح شده و حتی برخی مدعی هستند که کار «خانه دختر» برای اکرانش از حد اصلاحات گذشته و به تغییر کلی محتوا منجر شده است. با این حال، روشن است که این فیلم با دغدغه اصلاح فرهنگ‌های عرفی مربوط به مسائل دختران و لزوم حمایت از آن‌ها ساخته شده و از این نظر اثری قابل احترام محسوب می‌شود.
لاک قرمز
سید جمال سیدحاتمی ۱۳۹۴
یکی از فیلم‌های سرراست و خوش‌ساختی که با محوریت یک دختر نوجوان به نمایش درآمده، «لاک قرمز» است که قصه‌اش را، درباره دختر مسئولیت‌پذیر و شجاع یک خانواده نسبتا فقیر، روایت می‌کند. فیلم با نمایش خانواده‌ای از طبقات پایین آغاز می‌شود که وضعیت مالی و فرهنگی مطلوبی ندارند؛ اما طولی نمی‌کشد که پدر و مادر خانواده به نوعی از قصه خارج می‌شوند تا تمام مسئولیت زندگی بر دوش دختر بزرگ‌تر بیفتد. اکرم که نوجوانی محصل است، تلاش می‌کند تا، با فروش عروسک، سرپرستی خواهر و برادر کوچک‌ترش رابه عهده بگیرد و در مسیر تحقق این هدف، به جنگی تمام عیار با انبوهی از ناملایمات و مسائل اجتماعی پای می‌گذارد. بازی خوب پردیس احمدیه در نقش اکرم، در کنار لحن بی‌ادعا و روشن فیلم، «لاک قرمز» را به یکی از آثار ماندگار سینمای ایران با محوریت دختران در یک دهه اخیر تبدیل کرده است. سکانس گفت‌وگوی اکرم با مردی که قرار است در مورد توانایی او برای سرپرستی خواهر و برادرش تصمیم بگیرد، برش به‌یادماندنی و اثرگذار فیلم در ستایش اراده و قدرت یک دختر ایرانی است.
دختر
رضا میرکریمی ۱۳۹۴
رضا میرکریمی که به عنوان یک فیلم‌ساز باسابقه و کاربلد، با دغدغه‌هایی کاملا ایرانی و بومی، شناخته می‌شود، در سال ۹۴ تصمیم گرفت با نگاه خاص خودش فیلمی درباره دختران نوجوان بسازد. «دختر» با اینکه ضعف‌هایی در اجرا دارد و نمی‌تواند اثری شاخص و ماندگار در کارنامه رضا میرکریمی لقب بگیرد، اما از نظر پرداختن به مسائل دختران ایرانی، فیلم اعتنا‌پذیری است. تفاوت «دختر» با سایر فیلم‌های مشابهش در این است که «دختر» بیشتر از اینکه ماهیت اجتماعی داشته باشد، رویکرد تربیتی را لحاظ کرده و بر رابطه دختر با پدرش تمرکز می‌کند. دوگانه پدر (با بازی فرهاد اصلانی) و دخترش ستاره (با بازی ماهور الوند) به شکلی عبرت‌آموز و درخور تأمل در این فیلم پرداخت می‌شود. پیرنگ ساده فیلم با سفر پنهانی دختر، از آبادان به تهران، برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستانش، شکل می‌گیرد و طراحی مصلحانه گره‌های داستانی، زمینه را برای بازنگری پدر در ارتباط با دخترش، به وجود می‌آورد.
فراری
علیرضا داودنژاد ۱۳۹۴
در زمانی که بسیاری از سینمادوستان فکر میکردند علیرضا داودنژاد، به واسطه سن و سالش، دیگر نمی‌تواند اثری جوان‌پسند و به‌روز خلق کند، این کارگردان باسابقه سینمای ایران در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر با اکران «فراری»، بار دیگر جایگاهش را در سینمای ایران تثبیت کرد و برنده جایزه ویژه هیئت داوران شد. «فراری» قصه یک دختر نوجوان شهرستانی را روایت می‌کند که به شوق دیدن یک ماشین فراری و عکس گرفتن با آن، راهی تهران شده و در سفری شهری، برای پیدا کردن فراری، با راننده‌ای ساده و خوش‌قلب همراه می‌شود. «فراری» که علاوه بر بهره گرفتن از بازی خوب ترلان پروانه، سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول مرد را هم برای محسن تنابنده به ارمغان آورد، یک اثر انتقادی جدی و هشداردهنده درباره دختران است. این فیلم با الهام از یک حادثه واقعی ساخته شده و پایان‌بندی تکان‌دهنده‌اش مخاطب را در مورد توجه بیشتر به دختران نوجوان، از نظر مسائل تربیتی، اجتماعی و فرهنگی، به تفکر وامی‌دارد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
