ارتباط جامعه جاهلی با نشر اکاذیب

وقتی در ادبیات قرآنی و معارف دینی ما صحبت از جامعه جاهلی و زندگی و مرگ جاهلی می‌شود، هرکدام از ما تصوری درباره آن داریم که معلوم نیست چقدر منطبق بر حقیقت ماجراست. در بیان مفسر بزرگ، حضرت آیت‌ا... جوادی‌آملی، این جاهلیت به‌صورت ملموس برای ما معنا می‌شود.

ایشان ذیل آیاتی از قرآن بیان می‌کند: فرمود همان‌طور که زندگی می‌کنید، می‌میرید. پس زندگی جاهلی، مرگ جاهلی را نیز در پی خواهد داشت، اما کسانی که حقی را عمدی و به‌خاطر منافع دنیوی می‌پوشانند و باطلی را با لباس حق منتشر می‌کنند، سلامت و امنیت جامعه را به خطر می‌اندازند و زندگی جاهلی چیزی غیر از این نیست.

آیت‌الله جوادی‌آملی می‌فرماید: خدای سبحان فرمود شما کتمان می‌کنید و حق را پشت‌سر می‌گذارید و این پشت‌سرگذاشتن باعث می‌شود که در قیامت نامه اعمال شما پشت‌سر شما به شما القا و اعطا شود. فرمود «وَ إِیَّایَ فَاتَّقُونِ وَلاَ تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»؛ شما حق را به باطل مخلوط نکنید، ملتبس و مشتبه نکنید، بگذارید مردم حق را بشناسند و همچنین حق را به لباس باطل نپوشانید که حق را کتمان کنید و باطل را روکش آن قرار بدهید و باطل را لباس قرار دهید و حق را ملبوس و متلبس به لباس کنید که مردم لباس را ببینند و حق را که متلبس است، نبینند. این کار را نکنید.

منشأ کتمان حق از نظر قرآن

حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی همچنین منشأ کتمان حق را بر اساس آیات شریفه قرآن، معصیت‌کاربودن قلب و تاریکی خانه قلب به‌خاطر گناهان بیان می‌کند و می‌فرماید: درباره کتمان حق، خدای سبحان فرمود هرکس حق را کتمان کرد، قلبش معصیت‌کار است؛ خواه درباره اهل کتاب، خواه غیر اهل کتاب، خواه درباره اصل دین، خواه درباره بعضی فروع دین. این آیه که درباره کتمان شهادت نازل شده است (آیه ۲۸۳ سوره بقره)، مخصوص کتمان شهادت نیست.

فرمود به اینکه «وَلاَ تَکْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَ مَن یَکْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ»؛ اگر کسی حق را بداند و در محکمه عدل الهی در نظام اسلامی در حضور قاضی عادل شهادت ندهد و کتمان کند، قلب او معصیت کرده است. «و من یکتم‌ها فإنّه آثمٌ قلبه»؛ کتمان شهادت نشانه آن است که قلب انسان کتمان‌کننده، معصیت کرده است که خدای سبحان گناه را به قلب نسبت داد. درحقیقت قلب است که گناه می‌کند.

جامعه جاهلی

آیت‌الله جوادی‌آملی ذیل آیات مربوط به دروغ‌پراکنی و ناحق‌گویی معنای جدیدی از جاهلیت را برای ما ترسیم می‌کند. ایشان در این‌باره می‌فرماید: اینکه فرمودند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة»، منظور از معرفت امام، این نیست که ما فقط شناسنامه حضرت را بدانیم که پسر کیست و چه‌وقت به دنیا آمد! بلکه باید امامت او، احکام و حِکَم او را بدانیم.

فرمود اگر کسی امام زمان خود را نشناسد، مرگ او مرگ جاهلیت است و مرگ «کَمَا تَعِیشُونَ‏ تَمُوتُون‏». اگر مرگ کسی بر اساس جاهلیت بود، معلوم می‌شود که زندگی او، زندگی جاهلی بوده است. پس جامعه‌ای جامعه عقلانی است که در بُعد اثبات و نفی، محققانه کار کند. اگر کسی گزارش دروغ داد، این جاهلیت است و اگر به گزارش دروغ اعتماد کرد و برنامه‌ریزی کرد، این جاهلیت است. 

از آن طرف هم، اگر یک گزارش حق و خیری است که باعث آرامش جامعه می‌شود و جامعه را آرام می‌کند، ولی، چون جزء حزب ما نیست یا جزء گروه ما نیست، این را نگوییم، این هم جاهلیت است. این را در سوره مبارکه بقره در همان آیه ۴۲ بیان فرمود که «وَ لا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ تَکْتُمُوا الْحَقَّ»؛ یعنی «لا تکتموا»، [وَ تَکْتُمُوا الْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ]؛ اگر یک کار خیلی خوبی پیش آمد که جامعه را آرام می‌کند، ولی، چون از حزب ما نیست نگوییم؟!

در ادامه حتما بخوانید چگونه گناه به‌واسطه توبه به حسنه تبدیل می‌شود؟

این کتمان حق است. همان‌طوری که اظهار باطل، جامعه را ناامن می‌کند، کتمان حق هم جامعه را ناامن می‌کند. موفقیتی است که شخصی انجام داد و اگر ما به جامعه بگوییم که بدانند، در این صورت آرام و مطمئن می‌شوند، چرا نگوییم؟! طبق بیان حضرت استاد جوادی‌آملی، هرجا از عقل و گزاره‌ها و رفتار‌های عقلانی فاصله گرفتیم، گرفتار جاهلیت و زندگی و مرگ جاهلی شده‌ایم و کتمان حق و افشانکردن آن به‌خاطر منافع حزبی و سیاسی و دروغ‌پراکنی و انتشار مواردی که بعدا خلاف‌واقع‌بودن آن آشکار می‌شود، ضمن اینکه امنیت روانی جامعه را تحت‌شعاع قرار می‌دهد و مسئولیت الهی ایجاد می‌کند، جامعه ما را به سمت جامعه جاهلی به حرکت درمی آورد.