سرخط خبرها

نام «بتول» بر سر معجر نوشته اند

  • کد خبر: ۹۴۶۳۳
  • ۱۴ دی ۱۴۰۰ - ۱۱:۵۰
نام «بتول» بر سر معجر نوشته اند
علیرضا حیدری - عضو شورای سیاست گذاری شعر خراسان رضوی

شعر فاطمی یکی از شاخه‌هایی است که در ادبیات شیعی و جهان اسلام، جایگاه ویژه‌ای دارد و شاعران زیادی در مدح و منقبت و به ویژه در رثای حضرت فاطمه (ع) اشعاری سروده اند.

با اینکه در دوران اخیر و دهه‌های نزدیک به ما، اقبال به شعر فاطمی زیاد است؛ اما پیشینه آن به قرن‌ها پیش برمی گردد و شاعرانی مشهور و حتی با مذهب اهل سنت، از شخصیت و عظمت این بانوی یگانه یاد کرده اند و البته نگاه‌ها و دیدگاه‌های متنوعی هم در این میان دیده می‌شود.

ناصرخسرو قبادیانی که گرایش شیعی دارد، به گونه‌ای به موضوع شفاعت نظر دارد و می‌گوید:

رضوان به هشت خلد نیارد سر/صدیقه گر بود به حشر یارش
باکش ز هفت دوزخ سوزان نی/زهرا (س) چو هست یار و مددکارش
و با این بیت از بزرگی امام علی (ع) در کنار حضرت زهرا (س) یاد می‌کند:
کفوی نداشت حضرت صدیقه (س) /گر می‌نبود حیدر (ع) کرارش

برخی از شاعران به القابی از حضرت زهرا (س) اشاره دارند؛ چنان که سنایی غزنوی سیمای حضرت زهرا (س) را «خیرالنسا» می‌داند که بی همتاست:

سراسر جمله عالم پر زنان اند/زنی، چون فاطمه «خیرالنسا» کو؟
و یا عطار در الهی نامه لقب «خاتون جنت» را به کار می‌برد:
همه یاران در آن اندوه و محنت/شدند آخر بر «خاتون جنت»
ابن یمین هم به همین لقب اشاره‌ای دارد:
که «خاتون جنت» گذر می‌کند/ز آب مژه، خاک‌تر می‌کند
خواجوی کرمانی هم از لقب «بتول» یاد می‌کند:
منظومه محبت دهر و آل او/بر خاطر کواکب ازهر نوشته اند
دوشیزگان پرده نشین حریم قدس/نام «بتول» بر سر معجر نوشته اند

شاعرانی هم بوده اند که مرثیه‌هایی سروده اند و غمنامه‌ای را زمزمه کرده اند. از آن جمله هاتف اصفهانی که سوگمندانه می‌گوید:

حیف از فاطمه آن نخل جوان/که خم از باد اجل شد ناگاه
حیف از آن گوهر ارزنده که بود/در جهان خیل نکویان را شاه
حیف از آن شمع فروزنده که بود/پرتو آن طرب افزا غم گاه
بود از پاکی طینت تا بود/عفتش همدم و عصمت همراه
سرو ازین غصه به بر جامه درید/لاله زین غم ز سر افکنده کلاه
ریخت در فرقتش آن خاک به سر/کرد در ماتمش این جامه سیاه
کلک هاتف پی تاریخ نوشت/رفت از دار فنا فاطمه، آه

برخی از شاعران هم به «اهل بیت» پیامبر نظر داشته، نام مبارک بانوی دو عالم را درکنار آل عبا ذکر کرده اند.
هلالی جغتایی:

کیست آن چهار مه به مذهب من/علی (ع) و فاطمه (س)، حسین (ع) و حسن (ع)
و سعدی در بوستان خود این چنین دعا می‌کند:
خدایا به حق بنی فاطمه/ که بر قول ایمان کنم خاتمه
اگر دعوتم رد کنی ور قبول / من و دست و دامان آل رسول

همین جا به دعای شیخ بهایی هم اشاره کنیم که بسیار سوزناک و ملتمسانه می‌سراید:

الهی الهی به صدق خدیجه/الهی الهی به زهرای اطهر
که بر حال زار بهایی نظر کن/به حق امامان معصوم یکسر.

اما اقبال لاهوری در یک مثنوی کامل‌تر به این موضوع نظر می‌کند:

نور چشم رحمه للعالمین/آن امام اولین و آخرین
بانوی آن تاجدار «هل اتی» /مرتضی مشکل گشا، شیر خدا
پادشاه و کلبه ایوان او/یک حسام و یک زره سامان او
مادر آن مرکز پرگار عشق/مادر آن کاروان سالار عشق
مریم از یک نسبت عیسی عزیز/از سه نسبت، حضرت زهرا عزیز
مزرع تسلیم را حاصل، بتول/مادران را اسوه کامل، بتول
بهر محتاجی، دلش آن گونه سوخت/با یهودی چادر خود را فروخت
آن ادب پرورده صبر و رضا/آسیا گردان و لب قرآن سرا

بی گمان پرداختن به نمونه‌هایی دیگر فرصتی بیشتر می‌طلبد و همین مقدار خود نشان از آن دارد که توجه به عظمت شخصیت دختر گرامی حضرت پیامبر (ص) و اشاره به شهادت دردناک ایشان، از نگاه شاعران شیعی و سنی در طول تاریخ به دور نمانده است.

جای گفتن ندارد که در شعر معاصر، شعر فاطمی بخش چشمگیری از شعر آیینی را شامل می‌شود.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->